Vraag

Op welke manier kun je op een genderbewuste manier vragen naar geslacht, gender of aanschrijfvorm in bijvoorbeeld een formulier of enquête?

Antwoord

In de eerste plaats is het aan te bevelen om na te gaan of het echt nodig is om te vragen naar geslacht, gender of aanschrijfvorm in formulieren, enquêtes enzovoort. Het is privacygevoelige informatie, waar zorgvuldig mee omgesprongen moet worden.

In de meeste gevallen volstaat het om te vragen hoe een persoon aangesproken wil worden, bijvoorbeeld in brieven of e-mails. Het is aan te bevelen om bij de antwoordmogelijkheden naast mevrouw en meneer/heer altijd een derde optie aan te bieden, bijvoorbeeld voor- en achternaam.

Alleen in uitzonderlijke gevallen is het nodig of verplicht om het officieel geregistreerde geslacht op te vragen. Het is in zulke gevallen aan te bevelen om ook te vragen hoe iemand aangesproken wil worden. Het is niet noodzakelijk zo dat iemand die officieel geregistreerd is als vrouw of man, ook op die manier aangesproken wil worden.

Toelichting

Wie wil vragen naar iemands aanschrijfvorm, kan dat formuleren zoals in (1).

(1) Welke aanschrijfvorm heeft uw voorkeur?

Het is aan te bevelen om bij de antwoordmogelijkheden naast mevrouw en meneer/heer altijd een derde antwoordmogelijkheid aan te bieden, bijvoorbeeld voor- en achternaam, en om de vraag optioneel te maken.

Een andere mogelijkheid is om de aanschrijfvorm niet te vragen, en iedereen aan te spreken zonder genderaanduiding, bijvoorbeeld met Beste in combinatie met de voornaam of de voorletters en de achternaam, zoals in (2a) en (2b).

(2a) Beste Karel Verbeek,

(2b) Beste K. Verbeek,

Om te weten te komen welke voornaamwoorden gebruikt kunnen worden om naar iemand te verwijzen, is een vraag als (3) of (4) mogelijk.

(3) Welke voornaamwoorden hebben uw voorkeur?

(4) Welke voornaamwoorden kunnen we het best gebruiken om naar u te verwijzen?

Het is aan te bevelen om bij de antwoordmogelijkheden naast zij/haar en hij/zijn een derde mogelijkheid te geven, bijvoorbeeld die/diens, en/of een open invulveld.

Als het (toch) noodzakelijk is om in een formulier of enquête naar gender te vragen, bijvoorbeeld als de dienstverlening van een bedrijf of organisatie wordt aangepast op basis van gender (bijvoorbeeld een jeugdvereniging die groepen maakt op basis van gender) of om (on)gelijkheid tussen genders te meten, dan kan dat zoals in (5):

(5) Wat is uw genderidentiteit?

Ik ben:

• vrouw
• man
• non-binair
• overig, namelijk:
• zeg ik liever niet.

Alleen in heel specifieke gevallen, bijvoorbeeld voor officiële documenten voor school of werk, is het wettelijk verplicht om het juridisch geslacht op te vragen. Het is dan aan te raden om ook naar de aanschrijfvorm te vragen. Wie officieel geregistreerd is als vrouw of man, wil niet noodzakelijk ook op die manier aangesproken worden.

Zie ook

Taal en gender (algemeen)
Taal en gender: brieven en e-mails (algemeen)
Taal en gender: verwijswoorden voor vrouwen, mannen en non-binaire personen (algemeen)

Aanhef voor een man
Aanhef voor een non-binaire persoon
Aanhef voor een vrouw
Aanhef zonder genderaanduiding

Bronnen

KLIQ. Inclusieve genderregistratie op formulieren. Geraadpleegd op https://www.kliqvzw.be/inclusieve-genderregistratie-op-formulieren.

Universiteit Antwerpen. Communiceer positief: genderbewust en -inclusief! Geraadpleegd op https://www.uantwerpen.be/nl/projecten/diversiteit-en-inclusie/inclusieve-universiteit/inclusieve-communicatie/genderinclusieve-communicatie/.

Atria. Checklist Tegengaan onnodige genderregistratie. Geraadpleegd via https://prod-cdn.atria.nl/wp-content/uploads/2021/09/01141849/OS-Checklist-Definitief.pdf.