Vraag

Is het mogelijk met hen naar zaken te verwijzen in een zin als Waar heb je hen gelaten?

Antwoord

Nee. Met het persoonlijk voornaamwoord hen wordt alleen naar personen verwezen. Bij verwijzing naar niet-personen is alleen het persoonlijk voornaamwoord ze of het aanwijzend voornaamwoord die mogelijk: Waar heb je ze/die gelaten?

Toelichting

De niet-onderwerpsvorm van het persoonlijk voornaamwoord van de derde persoon meervoud hen (of hun) kan alleen op personen betrekking hebben.

(1) Ik heb onze bezoekers naar de wachtkamer gebracht. Kun jij hen straks ophalen?

Bij verwijzing naar niet-personen is als persoonlijk voornaamwoord alleen de onbeklemtoonde vorm ze mogelijk. Daarnaast kan ook het aanwijzend voornaamwoord die (of eventueel deze) gebruikt worden.

(2a) Ik ben mijn sleutels kwijt. Waar heb je ze gelaten?

(2b) Ik ben mijn sleutels kwijt. Waar heb je die gelaten?

(3a) Ik ben dol op Scandinavische steden en bezoek ze dan ook graag.

(3b) Ik ben dol op Scandinavische steden en bezoek die dan ook graag.

In combinatie met een voorzetsel is een verwijzing met een voornaamwoordelijk bijwoord veruit het gebruikelijkst – zie voorbeeld (4a) en (5a). Soms wordt na een voorzetsel ook ze gebruikt – zie (4b) en (5b) – maar dat is wel informeler. Een verwijzing met die is nooit mogelijk.

(4a) Ik ben mijn spullen kwijt. Wat heb je ermee gedaan?

(4b) Ik ben mijn sleutels kwijt. Wat heb je met ze gedaan?

(5a) Ik ben dol op Scandinavische steden en raak er niet over uitgepraat.

(5b) Ik ben dol op Scandinavische steden en raak niet over ze uitgepraat.

Zie ook

Hen / hun (algemeen)
Verwijzingsproblemen met voornaamwoorden van de derde persoon enkelvoud (algemeen)
Volle en gereduceerde vormen van persoonlijke en bezittelijke voornaamwoorden (algemeen)

Haar / ze / hem (de kaars, ik heb – uitgeblazen)
Hem / ze / haar (de bibliotheek, hij heeft – geopend)
Hen, hun / ze (verwijzing naar personen)
Zij / ze (verwijzing naar zaken)

Naslagwerken

ANS: Gebruik van hen en hun en De relatie tot het antecedent