Vraag

Wanneer gebruik je de woorden biseksueel en panseksueel?

Antwoord

Het is niet zo eenvoudig om de termen biseksueel en panseksueel te definiëren, omdat veel mensen een eigen invulling geven aan die termen. Sommige mensen gebruiken meerdere benamingen om zichzelf te omschrijven. Zo zijn er mensen die zichzelf meestal panseksueel noemen, maar in sommige contexten biseksueel gebruiken omdat die term bij meer mensen bekend is. De termen biseksueel en panseksueel staan dus niet volledig los van elkaar.

In het algemeen wordt de term biseksueel gebruikt om mensen te benoemen die zich seksueel en/of romantisch aangetrokken voelen tot mannen en vrouwen of om mensen te benoemen die op meer dan één gender vallen, terwijl de term panseksueel wordt gebruikt om mensen te benoemen voor wie gender geen rol speelt op het vlak van seksuele en/of romantische aantrekking.

Als het in een bepaalde context relevant is om de seksuele oriëntatie van een specifieke persoon te benoemen, kan men het best aan die persoon zelf vragen voor welke benaming die persoon een voorkeur heeft.

Toelichting

Biseksueel is gevormd met het voorvoegsel bi-, dat teruggaat op het Latijnse woord bis, dat ‘tweemaal, dubbel’ betekent. Het woord verwees oorspronkelijk naar mensen die zich aangetrokken voelen tot mannen en vrouwen. Tegenwoordig wordt de term biseksueel ook gebruikt in een iets ruimere betekenis, om mensen te benoemen die op meer dan één gender vallen. Het gaat dan bijvoorbeeld om een vrouw die zich aantrokken voelt tot andere vrouwen, maar ook tot mannen of non-binaire personen. Biseksueel wordt soms afgekort tot bi. Die vorm komt voor in informeel taalgebruik.

Panseksueel is gevormd met het Griekse voorvoegsel pan-, dat ‘al(le)’ betekent. De term panseksueel wordt gebruikt om mensen te benoemen voor wie gender geen rol speelt als het om seksuele en/of romantische aantrekking gaat. Voor panseksuele mensen maakt het gender van de persoon tot wie ze zich aangetrokken voelen, niet uit.

Naast biseksueel, bi en panseksueel komt ook de term bi+ voor. Dat is een overkoepelende term voor mensen met een seksuele oriëntatie die gericht is op meer dan één geslacht of gender. Sommige instanties (zoals het CBS in Nederland) gebruiken alleen de term bi+.

Taalkundig gezien zijn biseksueel en panseksueel zowel een zelfstandig naamwoord als een bijvoeglijk naamwoord. Het nadeel van zelfstandige naamwoorden als een biseksueel of panseksuelen is dat ze personen lijken te reduceren tot één kenmerk, namelijk biseksueel of panseksueel zijn. Wie dat wil vermijden, kan het best kiezen voor bijvoeglijke naamwoorden om de seksuele oriëntatie van mensen te benoemen. Een bijvoeglijk naamwoord als biseksueel of panseksueel duidt een van de vele kenmerken aan van de persoon over wie het gaat.

(1) Een aanzienlijk deel van de homoseksuele en biseksuele mannen heeft ooit negatieve reacties gekregen vanwege hun seksuele voorkeur, blijkt uit onderzoek.

(2) In een interview vertelde de zangeres dat ze panseksueel is.

Zie ook

Taal en gender (algemeen)

Homoseksueel / homofiel / homo / gay
Intersekse / interseksueel
Lesbisch / lesbienne / gay
Lhbt, lgbt, lhbti, lgbti, lgbtq, lhbtqia+, lgbtqia+
Queers / queer personen
Transgenderpersoon / transgender persoon, transpersoon / trans persoon

Bronnen

BI+ Nederland. Bi+ Inclusieve Taalwijzer. Geraadpleegd via https://biplus.nl/bi-plus-inclusieve-taalwijzer/.

Çavaria. Woordenlijst. Geraadpleegd via https://www.cavaria.be/woordenlijst.

Iedereen is anders. Lhbtiq+. Geraadpleegd via https://iedereenisanders.nl/info-tips/seksuele-orientatie/lhbtiq.

Waszink, V. (2022). Dat mag je óók (al niet meer) zeggen. Welke woorden kunnen? En welke juist niet? Den Haag: Genootschap Onze Taal.

Naslagwerken

Grote Van Dale (2022)