Vraag

Wordt van( )waaruit aan elkaar of in twee woorden geschreven in de volgende zin: Het dorp vanwaaruit / van waaruit we vertrokken, lag aan de voet van een berg?

Antwoord

Beide spellingen zijn correct in deze zin, waarin van( )waaruit als betrekkelijk bijwoord gebruikt wordt.

Toelichting

Van waaruit is een combinatie van een voorzetsel (van) en een voornaamwoordelijk bijwoord (waaruit). Soortgelijke combinaties zijn: van daaruit, van waaraf, van daaraf, van daarboven, van hierboven, van waarboven, van waarop. Zulke combinaties worden in principe los geschreven.

(1) Geloven is je laten raken en van daaruit handelen.

(2) Het koningspaar beklom de tribune en begroette van daaraf de juichende menigte.

(3) Van hierboven zie je in de verte het dak van ons huis.

(4) Van waaruit vertrekken jullie voor de expeditie?

Combinaties met waar, zoals van( )waaruit, van( )waaraf en van( )waarop, kunnen ook aaneengeschreven worden als ze als betrekkelijk bijwoord gebruikt worden. Ze verwijzen dan als eerste zinsdeel van een bijzin naar het voorafgaande zelfstandige naamwoord. Deze combinaties worden doorgaans met een eenheidsklemtoon op de laatste lettergreep uitgesproken. Los schrijven is hier ook altijd correct.

(5) Het gezin is de basis van waaruit / vanwaaruit ouders en kinderen in hun sociale omgeving functioneren.

(6a) Het schip van waaraf / vanwaaraf de aanval werd gelanceerd, was afkomstig uit Noord-Afrika.

(7) Bezoek in Berlijn zeker ook de Fernsehturm, van waarop / vanwaarop u een prachtig uitzicht hebt over de stad.

De betrekkelijke bijwoorden van( )waaruit, van( )waaraf enzovoort zijn synoniem met de vormen waarvanuit, waarvanaf enzovoort, die vooral in Nederland gangbaar zijn. Deze vormen worden altijd aaneengeschreven.

(6b) Het schip waarvanaf de aanval werd gelanceerd, was afkomstig uit Noord-Afrika.

Combinaties met het voorzetsel van + binnenuit, bovenaf en andere vergelijkbare combinaties worden altijd in twee woorden geschreven: van binnenuit, van bovenaf, van onderaf, van buitenaf, van vooraf.

(8) Het kinderslot zorgt ervoor dat de deur niet van binnenuit geopend kan worden.

(9) De beslissing komt van bovenaf, van het management.

Zie ook

Aaneenschrijven van combinaties met er, daar, hier en waar (algemeen)
Combinaties met er: loze voornaamwoordelijke bijwoorden (algemeen)

Er achter aan lopen / erachter aanlopen / erachteraan lopen
Ervanuit gaan / er van uitgaan / er vanuit gaan / ervan uitgaan
Vandaar / daarvandaan
Waar … naar toe / waar … naartoe

Naslagwerken

Grote Van Dale (2005); Woordenlijst (2015)