Vraag

Wat is correct als eerste zin van een brief: Wij ontvingen uw klachtenbrief of Wij hebben uw klachtenbrief ontvangen?

Antwoord

Correct is in elk geval Wij hebben uw klachtenbrief ontvangen. De variant Wij ontvingen uw klachtenbrief is als eerste zin van een brief niet algemeen geaccepteerd.

Toelichting

De zinnen staan in verschillende werkwoordstijden: Wij hebben uw klachtenbrief ontvangen staat in de voltooid tegenwoordige tijd, Wij ontvingen uw klachtenbrief in de onvoltooid verleden tijd.

Een voltooid tegenwoordige tijd wordt gewoonlijk gebruikt om een los feit, een enkelvoudige gebeurtenis te beschrijven. Het gaat dan vaak om iets wat recent heeft plaatsgevonden, maar er kan ook naar een verder verleden worden verwezen. Meestal betreft het een feit of voorval dat als afgerond wordt beschouwd, zoals in zin (1) en (2).

(1) Ik heb gisteren een appeltaart gebakken.

(2) Ze heeft als kind één keer bij haar opa en oma gelogeerd.

Een zin in de voltooid tegenwoordige tijd dient in een tekst of een brief als introductie, in feite als ‘vertrekpunt’ voor de rest van de tekst.

(3) Wij hebben uw klachtenbrief ontvangen.

Een brief die begint met Wij hebben uw klachtenbrief ontvangen beschrijft een feit en kan bijvoorbeeld aangevuld worden met andere feitelijke mededelingen in het heden, zoals Wij vinden het vervelend dat het product niet goed functioneert en bieden graag een schadevergoeding aan of Helaas is het probleem dat u schetst niet zomaar te verhelpen. Het is gebruikelijk om een brief van dit type met een zin in de voltooid tegenwoordige tijd te beginnen. Vooral in België wordt soms ook een onvoltooid verleden tijd gebruikt: Wij ontvingen uw klachtenbrief, Wij lazen uw cv, enzovoort; dat is echter niet algemeen geaccepteerd.

Als de eerste zin van een brief duidelijk een situatie in het verleden beschrijft, kan die zin wel in de onvoltooid verleden tijd staan. Daarna volgt er dan een opsomming van losse feiten in de voltooid tegenwoordige tijd: Op 8 november ontvingen wij uw klachtenbrief. We hebben uw situatie bestudeerd en zijn tot de conclusie gekomen dat u in aanmerking komt voor een schadevergoeding.

In Belgische nieuwsberichten komt het geregeld voor dat de eerste zin – die een los feit beschrijft  – in de onvoltooid verleden tijd staat: Er gebeurde een ongeval op de E40. Dit gebruik is niet algemeen geaccepteerd. In de standaardtaal is alleen de formulering met een voltooid tegenwoordige tijd algemeen geaccepteerd: Er is op de E40 een ongeval gebeurd.

Zie ook

Tegenwoordige tijd of verleden tijd (algemeen)
Werkwoordstijden die iets over het verleden zeggen: voltooide versus onvoltooide tijden (algemeen)

Afwisseling werkwoordstijden
Hij is / was / werd geboren in Hasselt
Hij vertelde dat hij een nieuwe vriendin heeft / had
Ik woonde vroeger in Gent / heb vroeger in Gent gewoond
Nadat (hij vertrok – hij zijn toespraak hield / had gehouden)

Naslagwerken

ANS (1997), p. 121-125 of online via de E-ANS online via de E-ANS en p. 127-129 of online online; Schrijfwijzer (2012), p. 252-253