Vraag

Is het vijf lichtjaren of vijf lichtjaar? Is het vijf lichtminuten of vijf lichtminuut?

Antwoord

Zowel vijf lichtjaar als vijf lichtjaren is mogelijk. Bij lichtminuut is alleen het meervoud gebruikelijk: vijf lichtminuten.

Toelichting

De woorden lichtjaar en lichtminuut geven een afstand aan (1 lichtjaar = 9,46 biljoen kilometer). De meeste hoeveelheidsaanduidende zelfstandige naamwoorden behouden na een telwoord groter dan één de enkelvoudsvorm: vijf meter, tien hectare, vijftien liter. Bij de tijdsaanduidende zelfstandige naamwoorden geldt dat alleen voor de woorden jaar, uur en kwartier: vijf jaar, zesenvijftig uur, drie kwartier. De overige tijdsaanduidende zelfstandige naamwoorden krijgen de meervoudsvorm: drie minuten, vijftien seconden, zes weken, acht maanden.

Bij lichtjaar is naar analogie van andere afstandsaanduidende zelfstandige naamwoorden de enkelvoudsvorm gebruikelijk: vijf lichtjaar zoals vijf meter. Bij zo’n enkelvoudsvorm is er ook vormovereenkomst met het tijdsaanduidende woord jaar: vijf lichtjaar zoals vijf jaar. Uit de praktijk blijkt echter dat ook de meervoudsvorm erg gewoon is: vijf lichtjaren. Niet alle taalgebruikers gebruiken dus systematisch de enkelvoudsvorm zoals bij de andere maataanduiders.

Bij lichtminuut en lichtseconde is in principe ook het enkelvoud mogelijk: vijf lichtminuut en vijf lichtseconde, naar analogie van vijf meter. Toch komen deze vormen nauwelijks voor. Door de vormovereenkomst met de tijdsaanduidende zelfstandige naamwoorden is alleen het meervoud gebruikelijk: vijf lichtminuten en vijf lichtseconden, zoals vijf minuten en vijf seconden.

Zie ook

Enkelvoudsvorm / meervoudsvorm bij hoeveelheidsaanduidende zelfstandige naamwoorden (algemeen)

0,1 minuten / 0,1 minuut
Een tiental centimeters / een tiental centimeter
Hectare / hectaren (enkelvoud of meervoud na telwoord?)
Jaar / jaren (enkelvoud of meervoud na telwoord?)
Maand / maanden (enkelvoud of meervoud na telwoord?)

Naslagwerken

ANS: Het getal van maat- en tijdsaanduidende substantieven na hoofdtelwoorden; Taalboek Nederlands (1997), p. 382-383; Ik schrijf zonder fouten (1996), p. 128-130;  Schrijfwijzer (1995), p. 115-116; De taalgids (1999) , p. 153; Stijlboek NRC Handelsblad (2000) , p. 173; Winkler Prins (1990-1993), p. .574