Vraag

Wat is juist: het boek wat ik lees of het boek dat ik lees?

Antwoord

Juist is het boek dat ik lees. In Nederland komt het boek wat ik lees ook vaak voor, zeker in gesproken taal, maar in verzorgde spreek- en schrijftaal is dat gebruik niet aan te raden.

Toelichting

Naar onzijdige woorden (zoals boek, bedrijf, bureau, meisje, gedrag) wordt in de standaardtaal verwezen met het betrekkelijk voornaamwoord dat. Het betrekkelijk voornaamwoord wat wordt in Nederland weliswaar eveneens vaak gebruikt bij de verwijzing naar concrete het-woorden, vooral in spreektaal en informele taal. In verzorgde spreek- en schrijftaal heeft dat voor de meeste taalgebruikers de voorkeur.

(1a) Dat is het eerste bedrijf dat de nieuwe techniek toepast.

(1b) Dat is het eerste bedrijf wat de nieuwe techniek toepast. (in Nederland, informeel, spreektaal)

(2a) Er is een extern bureau ingeschakeld dat alles zal afhandelen.

(2b) Er is een extern bureau ingeschakeld wat alles zal afhandelen. (in Nederland, informeel, spreektaal)

(3a) Alice Liddell is de naam van het meisje dat model stond voor Alice in Alice in Wonderland.

(3b) Alice Liddell is de naam van het meisje wat model stond voor Alice in Alice in Wonderland. (in Nederland, informeel, spreektaal)

(4a) Het gedrag dat je beschrijft, is inderdaad erg opvallend.

(4b) Het gedrag wat je beschrijft, is inderdaad erg opvallend. (in Nederland, informeel, spreektaal)

Zie ook

Dat / wat (alles -)
Dat / wat (het enige -)
Dat / wat (het mooiste -)
Die / dat (het boek -)
Hetgeen / wat
Hetwelk
Wat / dat (wat heeft Piet – ik niet heb?)

Naslagwerken

ANS (1997) p. 338 of online via de E-ANS online via de E-ANS; Schrijfwijzer (2005) p. 216; Stijlboek VRT (2003), p. 295; Vraagbaak Nederlands (2005), p. 128-129.