Groninger / Gronings

Groninger / Gronings

Vraag

In welke gevallen wordt het bijvoeglijk naamwoord Groninger gebruikt en wanneer moet gekozen worden voor Gronings?

Antwoord

Gronings is de gewone vorm van het van Groningen afgeleide bijvoeglijk naamwoord. Daarnaast komt ook de vorm Groninger voor, die wordt gebruikt als regionale of stilistische variant en in sommige vaste verbindingen (bijvoorbeeld Groninger koek).

Toelichting

Van een aantal aardrijkskundige namen kunnen zowel met het achtervoegsel -s als met het achtervoegsel -er bijvoeglijke naamwoorden worden gevormd. De vormen op -er zijn regionale en stilistische varianten van die op -s; ze komen vooral in het noorden en oosten van Nederland voor. In veel gevallen kunnen beide vormen door elkaar worden gebruikt, maar de vormen op -er zijn vooral gebruikelijk in vaste verbindingen (bijvoorbeeld Leeuwarder Courant, Edammer kaas, Enkhuizer almanak, haarlemmerolie) en in plaatsaanduidingen en straatnamen (bijvoorbeeld Snekermeer, Mookerhei, Bommelerwaard).

Bij plaatsnamen die eindigen op -en, komt -en bij de vorming van bijvoeglijke naamwoorden te vervallen: soms zowel bij afleidingen met -s als bij die met -er (bijvoorbeeld Harlingen: Harlings – Harlinger), soms alleen bij afleidingen met het achtervoegsel -er (bijvoorbeeld Leeuwarden: Leeuwardens – Leeuwarder). Ook bij plaatsnamen die eindigen op -er komen vormen van het bijvoeglijk naamwoord op -er voor, naast vormen op -s. De vormen op -er zijn in deze gevallen gelijk aan de plaatsnaam zelf (bijvoorbeeld Deventer, Franeker).

Voorbeelden van bijvoeglijke naamwoorden op -er die van aardrijkskundige namen zijn afgeleid, vindt u in de volgende lijst. Deze lijst is niet uitputtend.

AalsmeersAalsmeerder

AlkmaarsAlkmaarder

AmsterdamsAmsterdammer

ArnhemsArnhemmer

BarneveldsBarnevelder

DeventersDeventer

DiemensDiemer

DinantsDinanter

DoesburgsDoesburger

DokkumsDokkumer

EdamsEdammer

EgmondsEgmonder

EnkhuizensEnkhuizer

FranekersFraneker

HaarlemsHaarlemmer

HarderwijksHarderwijker

HarlingsHarlinger

HeerenveensHeerenvener

HeiloosHeilooër

HillegomsHillegommer

HilversumsHilversummer

HuizensHuizer

KampensKamper

KatwijksKatwijker

KrimpensKrimpener

LeerdamsLeerdammer

LeeuwardensLeeuwarder

LuiksLuiker

MaaseiksMaaseiker

MaastrichtsMaastrichter

MeppelsMeppeler

NijkerksNijkerker

Noord-BevelandsNoord-Bevelander

NoordwijksNoordwijker

OegstgeestsOegstgeester

OmmelandsOmmelander

OmmensOmmer

PurmerendsPurmerender

RoermondsRoermonder

RotterdamsRotterdammer

SneeksSneker

TerschellingsTerschellinger

TilburgsTilburger

UrksUrker

UtrechtsUtrechter

ValkenburgsValkenburger

VeluwsVeluwer

VlaardingsVlaardinger

VolendamsVolendammer

WageningsWageninger

WieringsWieringer

WinschotensWinschoter

ZaandamsZaandammer

ZwolsZwoller

Bijzonderheid

Dubbele vormen van bijvoeglijke naamwoorden komen niet alleen voor bij Nederlandse (en Belgische), maar ook bij een aantal buitenlandse geografische namen. In enkele gevallen gaat het om namen van landen of landstreken (BoheemsBohemer, MalteesMaltezer); in de meeste gevallen om namen van steden: BerlijnsBerlijner, BernsBerner, BoedapestsBoedapester, BoekarestsBoekarester, DinantsDinanter, HamburgsHamburger, NeurenbergsNeurenberger, PraagsPrager, TriëstsTriëster, WeensWener.

Afwijkende vormen zijn AalstsAalsters, DiestsDiesters, DamasceensDamascener, ElzassischElzasser, KretenzischKretenzer, Palt(s)ischPaltser.

Zie ook

Ardeens / Ardenner / Ardens
Benedictijner abdij / benedictijnerabdij / benedictijnenabdij
Het / de Haarlemmermeer
Maassluisse / Maassluise harmonie

Naslagwerken

Grote Van Dale (2005); Verschueren (1996); Koenen (2006); Kramers (2000); ANS: Geografische adjectieven

afleidingen,bijvoeglijk naamwoord,correctheid en betekenis,grammatica,woordgebruik


tao_adv (C)
352
j
aardrijkskundige_namen,afleiding,bijvoeglijk_naamwoord,correctheid,grammatica,woordgebruik
Subrubriek,Woordvorm,Woordsoort,Woord of woordcombinatie,Hoofdrubriek
Hoofdrubriek:grammatica,woordgebruik;Subrubriek:aardrijkskundige_namen;Woord of woordcombinatie:correctheid;Woordsoort:bijvoeglijk_naamwoord;Woordvorm:afleiding
01 January 2004
16 March 2018