Vraag

Wat is correct: De kapotte laptop werd vervangen voor een nieuwe of De kapotte laptop werd vervangen door een nieuwe?

Antwoord

Vervangen door is standaardtaal in het hele taalgebied. In Nederland komt ook vervangen voor weleens voor, maar het is onduidelijk of die formulering tot de standaardtaal in Nederland behoort.

Toelichting

Het werkwoord vervangen wordt in het hele taalgebied gecombineerd met het voorzetsel door.

(1a) Op 1 januari 2002 werd in Nederland de gulden vervangen door de euro.

(2a) Ze hebben de enkele beglazing vervangen door hoogrendementsglas.

(3a) De politicus heeft opgeroepen om de dollar te vervangen door een nieuwe wereldmunt.

Vervangen wordt – vooral in Nederland – ook weleens gecombineerd met het voorzetsel voor. Toch is er een niet te verwaarlozen groep taalgebruikers die die vorm afkeurt. Het is daarom niet duidelijk of vervangen voor tot de standaardtaal in Nederland gerekend kan worden.

(1b) Op 1 januari 2002 werd in Nederland de gulden vervangen voor de euro. (in Nederland, status onduidelijk)

(2b) Ze hebben de enkele beglazing vervangen voor hoogrendementsglas. (in Nederland, status onduidelijk)

(3b) De politicus heeft opgeroepen om de dollar te vervangen voor een nieuwe wereldmunt. (in Nederland, status onduidelijk)

Bijzonderheid

In combinatie met de werkwoorden verruilen en inwisselen is voor het correcte voorzetsel.

(4) Door de coronacrisis hebben veel stedelingen de stad verruild voor het platteland.

(5) Je kunt je festivalmunten aan het einde van je bezoek niet inwisselen voor euro’s.

Zie ook

Voorzetsels (algemeen)

Opkijken tegen / naar iemand
Waken over / voor

Naslagwerken

Grote Van Dale (2022);  Van Dale Hedendaags Nederlands (2008); Prisma Voorzetsels (2010); Prisma Woordenboek Nederlands XL (online)