Vraag

Wat is juist: De doelgroep is jongeren of De doelgroep zijn jongeren?

Antwoord

Zowel De doelgroep zijn jongeren als De doelgroep is jongeren is juist. Gewoonlijk wordt het meervoudige jongeren als onderwerp van de zin opgevat en daar hoort de persoonsvorm zijn bij. Maar als het enkelvoud de doelgroep als onderwerp wordt opgevat, hoort daar is bij.

Toelichting

Is of zijn is de persoonsvorm van de zin De doelgroep is/zijn jongeren. De persoonsvorm congrueert met het onderwerp. Om te bepalen of de persoonsvorm enkelvoudig of meervoudig is, moet bepaald worden wat het onderwerp van de zin is: jongeren of de doelgroep.

In zinnen met een naamwoordelijk gezegde, zoals De doelgroep is/zijn jongeren, kun je aan de zinsvolgorde niet zien wat het onderwerp is en wat het naamwoordelijk deel van het gezegde.

Als het meervoudige jongeren als onderwerp van de zin opgevat wordt, is zijn de persoonsvorm. Als het enkelvoudige de doelgroep als onderwerp wordt opgevat, hoort daar is bij.

(1a) De doelgroep zijn jongeren (jongeren is het onderwerp)

(2a) De doelgroep is jongeren (de doelgroep is het onderwerp)

Om te achterhalen of je een enkelvoudige of meervoudige persoonsvorm moet gebruiken, kan een parafrase als hulpmiddel dienen. In zin (2a) is is te parafraseren als bestaat uit (bestaan uit zou niet kunnen); ook kan na is een dubbele punt ‘gedacht’ worden (De doelgroep is: jongeren). In zin (1a) is zijn te parafraseren als vormen (vormt zou hier niet kunnen): jongeren vormen de doelgroep.

In een bijzin is aan de zinsvolgorde wél te zien wat het onderwerp is, omdat dat in een bijzin vooraan in de zin komt te staan. Als De doelgroep is/zijn jongeren wordt geformuleerd als een bijzin (de b-zinnen hieronder), is duidelijk te zien dat er twee mogelijkheden zijn.

(1a) De doelgroep zijn jongeren.

(1b) … omdat jongeren de doelgroep zijn. (‘… omdat jongeren de doelgroep vormen’)

(2a) De doelgroep is jongeren.

(2b) … omdat de doelgroep jongeren is. (‘… omdat de doelgroep uit jongeren bestaat’)

Veel taalgebruikers hebben een voorkeur voor zin (1b) boven zin (2b). Dat pleit ervoor om jongeren ook in de hoofdzin als onderwerp op te vatten en voor de bijbehorende zin (1a) te kiezen.

Daarop wijst ook een andere herformulering. Als de zin wordt geherformuleerd tot een zin die begint met Het is … die/dat … of Het zijn … die/dat …, komt het onderwerp eveneens vooraan te staan. Ook dan ligt het voor de hand om jongeren als onderwerp te zien.

(1c) Het zijn jongeren die de doelgroep zijn.

(2c) Het is de doelgroep die jongeren is. (uitgesloten)

Vergelijkbare zinnen staan hieronder.

(3a) Het probleem zijn 12- tot 14-jarige jongeren die zich agressief gedragen.

(3b) … omdat 12- tot 14-jarige jongeren die zich agressief gedragen, het probleem zijn.

(4a) Het probleem is 12- tot 14-jarige jongeren die zich agressief gedragen.

(4b) … omdat het probleem 12- tot 14-jarige jongeren die zich agressief gedragen is.

(5) Het grote voordeel zijn de lage kosten. (… omdat de lage kosten het grote voordeel zijn)

(6) Een steeds terugkerend thema in haar boeken zijn haar reizen. (… omdat haar reizen een steeds terugkerend thema in haar boeken zijn)

(7) Het resultaat van de actie was / waren vele duizenden handtekeningen (… omdat het resultaat van de actie vele duizenden handtekeningen was of … omdat vele duizenden handtekeningen het resultaat van de actie waren)

(8) Het specialisme van de Weense firma Lobmeyr was / waren glazen in 18e-eeuwse stijl. (… omdat het specialisme van de Weense firma Lobmeyr glazen in 18e-eeuwse stijl was of … omdat glazen in 18e-eeuwse stijl het specialisme van de Weense firma Lobmeyr waren)

Zie ook

De kinderen trokken hun jassen / jas aan
Het betreffen / betreft starterswoningen
Het zijn … (incongruentie)

Naslagwerken

Schrijfwijzer (2005), p. 198; ANS (1997), p. 1140 of online via de E-ANS online via de E-ANS, p. 1151 of online online