Vraag

Wat is correct: Ze zijn zich bewust dat ze geluk hebben of Ze zijn zich ervan bewust dat ze geluk hebben?

Antwoord

Ze zijn zich ervan bewust dat ze geluk hebben is zeker correct. Zich bewust zijn dat, zonder ervan, komt ook geregeld voor, maar het is onduidelijk of dat als standaardtaal kan worden beschouwd .

Toelichting

Zich bewust zijn (‘besef hebben’) wordt vaak gecombineerd met een voorzetselvoorwerp, ingeleid door het vaste voorzetsel van. In zin (1) is bijvoorbeeld van hun geluk het voorzetselvoorwerp.

(1) Ze zijn zich bewust van hun geluk.

(2) Ben je je bewust van je houding?

(3) We zijn ons bewust van de moeilijke situatie.

Het voorzetselvoorwerp bij zich bewust zijn kan ook de vorm hebben van een bijzin die begint met dat, of met bijvoorbeeld hoe of wanneer. De bijzin wordt dan voorafgegaan door het voorlopig voorzetselvoorwerp ervan.

(4a) Ze zijn zich ervan bewust dat ze geluk hebben.

(5a) We zijn ons ervan bewust dat dit een moeilijke situatie is.

(6a) Hij is zich er kennelijk niet van bewust hoe arrogant hij overkomt.

Het voorlopig voorzetselvoorwerp kan bij bepaalde werkwoorden en werkwoordelijke uitdrukkingen worden weggelaten. Dan blijft alleen het eigenlijke voorzetselvoorwerp over: de bijzin die begint met dat of bijvoorbeeld hoe. Het verschilt per werkwoord of het weglaten van het voorlopig voorzetselvoorwerp aanvaardbaar is.

Bij zich bewust zijn wordt het voorlopig voorzetselvoorwerp in de praktijk geregeld weggelaten. Toch is er een niet te verwaarlozen groep taalgebruikers die dat afkeurt. Het is daarom vooralsnog niet duidelijk of zich bewust zijn zonder ervan tot de standaardtaal gerekend kan worden.

(4b) Ze zijn zich bewust dat ze geluk hebben. (status onduidelijk)

(5b) We zijn ons bewust dat dit een moeilijke situatie is. (status onduidelijk)

(6b) Hij is zich kennelijk niet bewust hoe arrogant hij overkomt. (status onduidelijk)

Zie ook

Vertrouwen dat / erop vertrouwen dat
Zeker zijn dat / er zeker van zijn dat
Zorgen dat / ervoor zorgen dat

Bronnen

Broekhuis, Hans (2013). Syntax of Dutch Adjectives and Adjective Phrases. Amsterdam: Amsterdam University Press. Geraadpleegd op 10 oktober 2020 via https://www.taalportaal.org/taalportaal/topic/link/syntax____Dutch__ap__a2__a2_complementation.2.2.xml#_Toc416347727.

Naslagwerken

ANS (1997), p. 1178 of online via de E-ANSonline via de E-ANS