Vraag

Hoort bij een onderbroken citaat (zoals in ‘Ik vrees(,)'(,) zei Rob, ‘dat de brug zal instorten’) de eerste komma altijd vóór het aanhalingsteken geplaatst te worden?

Antwoord

In het algemeen hangt de plaats van de komma af van de vraag of de komma tot het citaat behoort. Als dat het geval is, komt de komma binnen de aanhalingstekens te staan; als dat niet het geval is, zetten we de komma buiten de aanhalingstekens.

Van die regel wordt meestal afgeweken in literaire teksten: daar staat de komma vaak in alle gevallen binnen de aanhalingstekens.

Toelichting

In algemene en zakelijke teksten staat de eerste komma na het aanhalingsteken als de komma niet in het citaat voorkomt.

(1a) ‘Ik vrees’, zei Rob, ‘dat de brug zal instorten.’

(2a) ‘Ieder land’, aldus minister Powell, ‘moet rekenschap afleggen over de wijze waarop het zijn burgers behandelt.’

Als het citaat in zin (1a) niet onderbroken zou worden door zei Rob (‘Ik vrees dat de brug zal instorten’), zou er geen komma in voorkomen; de komma behoort niet tot het citaat en staat daarom na het aanhalingsteken.

Als de komma deel uitmaakt van het citaat, staat de komma binnen het aanhalingsteken.

(3a) ‘Zeg Rob,’ vroeg Jolanda, ‘denk jij dat de brug zal instorten?’

(4a) ‘Deze man heeft er niets mee te maken,’ aldus korpschef Jan de Vries, ‘maar hij heeft momenteel geen leven.’

Als het citaat in zin (3a) niet onderbroken werd door vroeg Jolanda, zou de komma ook in het citaat staan: ‘Zeg Rob, denk jij dat de brug zal instorten?’ De komma behoort dus tot het citaat en staat daarom binnen de aanhalingstekens.

In literaire kringen, bijvoorbeeld bij literaire uitgeverijen, wordt vaak de zogenoemde elda-regel gehanteerd (‘eerst leesteken, dan aanhalingsteken’). Dat betekent dat de komma altijd voor het aanhalingsteken staat.

(1b) ‘Ik vrees,’ zei Rob, ‘dat de brug zal instorten.’

(2b) ‘Ieder land,’ aldus minister Powell, ‘moet rekenschap afleggen over de wijze waarop het zijn burgers behandelt.’

(3b) ‘Zeg Rob,’ vroeg Jolanda, ‘denk jij dat de brug zal instorten?’

(4b) ‘Deze man heeft er niets mee te maken,’ aldus korpschef Jan de Vries, ‘maar hij heeft momenteel geen leven.’

Zie ook

Aanhalingstekens (algemeen)

Dubbele of enkele aanhalingstekens
Punt of komma bij onderbroken citaat
Volgorde punt – aanhalingsteken
Volgorde uitroepteken, vraagteken – aanhalingsteken

Naslagwerken

Alles over leestekens (1997), p. 32-33, p. 133; Leestekens geregeld (2009), p. 105-106; Schrijfwijzer (2005), p. 359