Vraag

Is het tegen iemand opkijken of naar iemand opkijken als bedoeld is ‘iemand bewonderen’ of ‘ontzag voor iemand voelen’?

Antwoord

Naar iemand opkijken in de betekenis ‘ontzag voor iemand voelen’, ‘iemand bewonderen’ is standaardtaal in het hele taalgebied. Het is veel gebruikelijker in België dan in Nederland. Tegen iemand opkijken is in diezelfde betekenis alleen standaardtaal in Nederland.

Toelichting

Als opkijken letterlijk ‘omhoogkijken’ betekent, wordt het verbonden met het voorzetsel naar.

(1) Ze keek op naar de hemel en zag een vlieger.

(2) Haar vriend is veel kleiner en moet dus altijd opkijken naar haar.

(3) Languit op de grond was hij gedwongen op te kijken naar Hennie.

Daarnaast heeft opkijken naar iets/iemand de figuurlijke betekenis ‘iets/iemand bewonderen’ of ‘ontzag voor iemand voelen omdat je hem als je meerdere ziet’. Het is in deze betekenis veel gebruikelijker in België dan in Nederland.

(4a) Fietje keek altijd al op naar haar grote zus.

(5a) Er is in het Westen veel te lang naar Amerika opgekeken.

In Nederland wordt in de betekenis ‘iets/iemand bewonderen’ meestal opkijken tegen gebruikt. Dat is standaardtaal in Nederland.

(4b) Fietje keek altijd al op tegen haar grote zus. [standaardtaal in Nederland]

(5b) Er is in het Westen veel te lang tegen Amerika opgekeken. [standaardtaal in Nederland]

Opzien tegen iets is standaardtaal in het hele taalgebied in de betekenis ‘met tegenzin tegemoetzien’, oftewel ‘verwachten dat iets moeilijk of onaangenaam wordt’, ‘iets vrezen’. In de standaardtaal in België wordt in deze betekenis ook opkijken tegen gebruikt.

(6a) Veel singles zien op tegen de kerstdagen.

(6b) Veel singles kijken op tegen de kerstdagen. [standaardtaal in België]

(7a) Tegen hard werken heeft ze nooit opgezien.

(7b) Tegen hard werken heeft ze nooit opgekeken. [standaardtaal in België]

Zie ook

Voorzetsels (algemeen)

Interesseren (zich – aan / voor)
Lachen met / om
Vervangen voor / door
Waarschuwen voor / tegen
Waken over / voor
Zeggen aan / tegen

Naslagwerken

Grote Van Dale (2015); Van Dale Hedendaags Nederlands (2006); Prisma Handwoordenboek Nederlands (2014); Prisma Voorzetsels (2005)