Vraag

Is Kerstman/kerstman met een hoofdletter of met een kleine letter?

Antwoord

Als de sprookjesfiguur uit de kersttraditie bedoeld is, wordt Kerstman als eigennaam beschouwd en met een hoofdletter geschreven. Als de personen bedoeld zijn die de rol van deze sprookjesfiguur spelen, is kerstman met een kleine letter. Het is dan een soortnaam. Soms is zowel een kleine letter als een hoofdletter verdedigbaar, omdat de interpretatie als eigennaam en als soortnaam allebei mogelijk is.

Toelichting

Afhankelijk van de context kan Kerstman/kerstman als eigennaam of als soortnaam opgevat worden.

Kerstman heeft de waarde van eigennaam als het verwijst naar de sprookjesfiguur uit de kersttraditie. In dat geval wordt het met een hoofdletter geschreven.

(1) Woont de Kerstman op de Noordpool, in Finland of in Groenland?

(2) De achtjarige Liam kon moeilijk geloven dat het de Kerstman was die ieder jaar cadeautjes onder zijn kerstboom kwam leggen.

(3) De Kerstman verplaatst zich met een door rendieren getrokken slee.

Als we verwijzen naar personen die de rol van de sprookjesfiguur spelen, kunnen we kerstman als een soortnaam opvatten. Het wordt dan met kleine letter geschreven.

(4) Winkelcentra nodigen elk jaar een kerstman uit, die voor wat entertainment van de kleinsten komt zorgen.

(5) De kerstman die vorig jaar de nieuwjaarsreceptie kwam opleuken, had te veel gedronken.

(6) Overal op straat liepen er kerstmannen met rode mutsen en valse baarden.

Als het een voorwerp aanduidt, wordt kerstman klein geschreven.

(7) Boven op de taart staan kerstmannetjes van suiker.

Het onderscheid tussen Kerstman/kerstman als eigennaam of als soortnaam is in sommige gevallen vrij subtiel en vatbaar voor interpretatie. Beide schrijfwijzen zijn dan te verdedigen.

(8) Hij verkleedde zich als Kerstman/kerstman.

(9) Ze had geen zin om altijd voor kerstman/Kerstman te spelen in haar vriendenkring.

Ook in samenstellingen is de grens tussen eigennaam en soortnaam vaak niet scherp te trekken, en zijn dus beide schrijfwijzen te verdedigen: Kerstmanintocht/kerstmanintocht, Kerstmanpak/kerstmanpak, Kerstmanslee/kerstmanslee, Kerstmanshow/kerstmanshow, Kerstmanbaard/kerstmanbaard. In de praktijk maakt het bij zulke samenstellingen meestal niet uit waar het eerste deel precies op slaat; het betekenisverschil is verwaarloosbaar.

Zie ook

Hoofdletter voor een eigennaam (Leidraad 16.1)
Persoonsnamen (Leidraad 16.2)

Brave Hendrik / brave Hendrik / brave hendrik (hoofdletters?)
Jan modaal / jan modaal / Jan Modaal (hoofdletters?)
Kop van Jut (hoofdletter?)
Peter Pancomplex / peterpancomplex
Pietje precies / pietje precies / Pietje Precies / pietje-precies
Sinterklaas (hoofdletter?)
Zwarte Piet / zwarte piet / zwartepiet

Naslagwerken

Grote Van Dale (2015); Koenen (2006); Prisma Handwoordenboek Nederlands (2014); Woordenlijst (2015); Spellingwijzer Onze Taal (2015)