Vraag

Wat is correct: het soort mensen die met zo’n auto rijden of het soort mensen dat met zo’n auto rijdt?

Antwoord

Zowel het soort mensen die met zo’n auto rijden als het soort mensen dat met zo’n auto rijdt is correct. Het soort mensen dat met zo’n auto rijdt is het gebruikelijkst.

Toelichting

Bij woorden als soort of type die door een meervoudig zelfstandig naamwoord gevolgd worden, kan het betrekkelijk voornaamwoord vaak zowel terugverwijzen naar soort of type (bijvoorbeeld (1a)), als naar het erop volgende zelfstandig naamwoord (1b).

(1a) Heleen herkende het soort problemen dat Casper had. (dat verwijst naar soort)

(1b) Heleen herkende het soort problemen die Casper had. (die verwijst naar problemen)

Als het betrekkelijk voornaamwoord (dat of die) de functie van onderwerp heeft in de betrekkelijke bijzin, volgt na dat een enkelvoudige persoonsvorm in die bijzin en na die een meervoudige persoonsvorm. Het type/soort dat + enkelvoudige persoonsvorm ((2a) en (3a)) is het gebruikelijkst.

(2a) Zij zijn het soort mensen dat over alles een mening heeft.

(2b) Zij zijn het soort mensen die over alles een mening hebben.

(3a) Ken je het type mannen dat verhongert als hun vrouw twee dagen van huis is?

(3b) Ken je het type mannen die verhongeren als hun vrouw twee dagen van huis is?

Als een combinatie als het soort/type problemen + betrekkelijke bijzin het onderwerp van de hoofdzin is, is de gebruikelijkste constructie: het soort problemen dat + enkelvoudige persoonsvorm in de hoofdzin, zoals zin (4a). In de praktijk komen ook wel zinnen als (4b) en (4c) voor. Die zijn voor sommige taalgebruikers minder gewoon of minder aanvaardbaar.

(4a) Het soort problemen dat Casper heeft, lijkt mij ingrijpend.

(4b) Het soort problemen die Casper heeft, lijken mij ingrijpend.

(4c) Het soort problemen die Casper heeft, lijkt mij ingrijpend.

Ook als het betrekkelijk voornaamwoord zelf onderwerp van de bijzin is, komt in de praktijk wel variatie voor. De constructie zoals in (5a) is het gebruikelijkst.

(5a) Het type mannen dat hier komt, ligt mij niet.

(5b) Het type mannen die hier komen, liggen mij niet.

(5c) Het type mannen die hier komen, ligt mij niet.

Bijzonderheid

In zinnen met een soort, met het onbepaald lidwoord een, kan het betrekkelijk voornaamwoord ook zowel naar soort als naar het erop volgende meervoudige zelfstandig naamwoord verwijzen. Hier is het meervoud van de persoonsvorm wel heel gebruikelijk. Er is wel een betekenisverschil tussen de zinnen (6a) en (6b): in (6a) betekent soort ‘categorie, type’; in (6b) heeft het een afgezwakte betekenis. Een soort armbandjes die … kan dan geparafraseerd worden als ‘van die armbandjes, zulke armbandjes die ..’.

(6a) Ze verkopen daar een soort armbandjes dat je mouwen omhoog kan houden.

(6b) Ze verkopen daar een soort armbandjes die je mouwen omhoog kunnen houden.

Zie ook

Een aantal medewerkers dat / die
Het aantal dossiers dat / die
Dat soort probleem / dat soort problemen
Welk / welke soort
Soort (dit – mensen zijn / is onmisbaar)

Bronnen

Taalprof Plein (2014). Het type vragen die niet meteen te beantwoorden zijn. Geraadpleegd op 6 juni 2018 via https://taalprof.blogspot.com/2014/03/afgelopen-zaterdag-in-het-programma-de.html.

Naslagwerken

ANS (1997), p. 330-331 of online via de E-ANS online via de E-ANS, p. 1148-1149 of online online