Vraag

Mag je om in een zin gebruiken als het ook kan worden weggelaten, bijvoorbeeld in een zin als: Het is moeilijk (om) dat te geloven?

Antwoord

Ja. In zinnen als deze kan om worden weggelaten, maar ook zonder bezwaar worden gebruikt. De keuze voor het al dan niet gebruiken van om is in de meeste gevallen een kwestie van stijl en persoonlijke smaak. Het gebruik van om verheldert de structuur van de zin.

Toelichting

Als onderschikkend voegwoord leidt om beknopte bijzinnen in. Als met de beknopte bijzin een doel wordt uitgedrukt en om kan worden vervangen door met het doel of het formele teneinde, kan om niet worden weggelaten.

(1a) Hij kwam dichterbij om het beter te kunnen zien.

(1b) Hij kwam dichterbij teneinde het beter te kunnen zien. (formeel)

Als het doel op een andere manier wordt uitgedrukt in de zin, bijvoorbeeld door het woord doel, voornemen of plan, kan om wel weggelaten worden.

(1c) Hij kwam dichterbij met het doel (om) het beter te kunnen zien.

(1d) Hij kwam dichterbij met de opzet (om) het beter te kunnen zien.

Als om geen doel-betekenis heeft, kan het worden weggelaten, maar ook zonder bezwaar worden gebruikt. In schrijftaal wordt om vaker weggelaten dan in spreektaal.

(2) Zij verzocht hem (om) voor die oude dame op te staan.

(3) Hij was niet in staat (om) dat voor haar te doen.

(4) Hij beloofde (om) het snel te doen.

In bepaalde gevallen kan door middel van om dubbelzinnigheid worden opgeheven. In deze gevallen kan om beter niet worden weggelaten.

(5a) Hij beloofde haar te helpen bij de verhuizing. (dubbelzinnig)

(5b) Hij beloofde om haar te helpen bij de verhuizing. (‘hij beloofde dat hij haar zou helpen bij de verhuizing’)

(5c) Hij beloofde haar om te helpen bij de verhuizing. (‘hij beloofde aan haar dat hij zou helpen bij de verhuizing’)

Zie ook

Bedankt om me te helpen / bedankt dat je me geholpen hebt / bedankt voor de hulp
Het doel is jongeren (te) bereiken
Om (hij ging weg – niet meer terug te komen)
Om + infinitief
Proberen van / om
Risico van / op inbraak

Naslagwerken

ANS (1997), p. 558-559, p. 1110-1111 of online via de E-ANS online via de E-ANS; Grote Van Dale (2005); Schrijfwijzer (2012), p. 324-325; Stijlboek Volkskrant (2006), p. 131; Van Dale Taalhandboek Nederlands (2011), p. 274-275; Taal-top-100 (2009), p. 161; Vraagbaak Nederlands (2011), p. 176