Vraag

Hoe schrijf je namen van buitenlanders die beginnen met een voorzetsel of lidwoord? Is het bijvoorbeeld de Franse ex-premier de Villepin of de Franse ex-premier De Villepin?

Antwoord

In Nederland wordt voor de spelling van namen van buitenlanders meestal het Nederlandse systeem gevolgd en is de gangbare schrijfwijze: de Franse ex-premier De Villepin.

In België wordt vaker het systeem van de taal van herkomst gevolgd; de schrijfwijze de Franse ex-premier de Villepin is daar gangbaarder, maar ook de Franse ex-premier De Villepin komt voor.

Toelichting

Voor de schrijfwijze van namen van buitenlanders zijn er geen strikte regels. Bovendien wordt er in Nederland en België (deels) anders omgegaan met de schrijfwijze van namen van buitenlanders.

In principe geldt het donorprincipe: de buitenlandse familienaam wordt in een Nederlandstalige tekst geschreven zoals in de taal van oorsprong. In Nederland botst het donorprincipe in sommige gevallen met het Nederlandse gebruik om het eerste woord van de achternaam met een hoofdletter te schrijven, als er geen voornaam of voorletter aan voorafgaat. Het Nederlandse systeem krijgt meestal voorrang op het donorprincipe.

In België wordt vaker dan in Nederland het donorprincipe gevolgd. In de praktijk is dat donorprincipe niet altijd eenvoudig toe te passen: er kan immers niet van Nederlandstaligen verwacht worden dat ze de regels in al die andere talen kennen.

We geven hier eerst de belangrijkste principes voor het Duits, het Frans, het Spaans en het Italiaans, zonder daarbij in te gaan op eventuele uitzonderingen en inconsequenties in die talen. Daarna gaan we dieper in op de schrijfwijze van namen van buitenlanders in België in Nederland.

 

Schrijfwijze van namen in het land van oorsprong

Frans

Het voorzetsel de krijgt doorgaans een kleine letter.

(1a) Dominique de Villepin
(1b) l’ancien Premier ministre de Villepin

Een lidwoord krijgt doorgaans een hoofdletter, ook bij de combinatie de + lidwoord.

(2a) Marine Le Pen
(2b) Mme Le Pen

(3a) Madame de La Fayette
(3b) comtesse de La Fayette

Bij de samengetrokken lidwoorden des en du komen zowel hoofdletters als kleine letters voor; de kleine letters vaker.

(4a) Guillaume Du Vair
(4b) l’auteur Du Vair

(5a) Joachim du Bellay
(5b) le poète du Bellay

(6a) Guy des Cars
(6b) le romancier des Cars

Als de achternaam niet voorafgegaan wordt door een voornaam of een (aanspreek)titel, dan worden ook de klein geschreven des en du (en soms ook de) weleens met een hoofdletter geschreven.

(5c) l’oeuvre de Du Bellay

Duits

Lidwoorden en voorzetsels worden altijd met een kleine letter geschreven in achternamen, ongeacht wat eraan voorafgaat.

(7a) Ursula von der Leyen
(7b) Präsidentin von der Leyen

Spaans

Als de achternaam begint met een voorzetsel, of met een voorzetsel en een lidwoord, worden het voorzetsel en het lidwoord in principe klein geschreven. Het voorzetsel krijgt wel een hoofdletter als er geen voornaam aan voorafgaat.

(8a) José Eduardo dos Santos
(8b) presidente Dos Santos

(9a) Juan de Ávalos
(9b) las esculturas de De Ávalos

(10a) Pedro de la Calle
(10b) jugador de baloncesto De la Calle

Als de achternaam begint met een lidwoord (zonder voorzetsel), krijgt het lidwoord een hoofdletter.

(11a) Antonio La Orden
(11b) señor La Orden

Italiaans

Meestal worden de voorzetsels di, del, della, delle, dei, d’ en het Latijnse de in achternamen met hoofdletter gespeld. Ook de bepaalde lidwoorden lo en la krijgen in principe een hoofdletter.

(12a) Alessandro Del Piero,
(12b) il contratto di Del Piero

(13a) Luigi Lo Cascio
(13b) dell’attore Lo Cascio

 

Schrijfwijze van namen van buitenlanders in Nederland

In Nederland wordt voor de spelling van buitenlandse achternamen meestal het Nederlandse systeem gevolgd. Het (eerste) voorzetsel of lidwoord van een achternaam krijgt een hoofdletter als er geen ander deel van de naam aan voorafgaat. Op die manier wordt het begin van de persoonsnaam gemarkeerd.

(1a) Dominique de Villepin
(1c) de Franse ex-premier De Villepin

(7a) Ursula von der Leyen
(7c) voorzitter Von der Leyen

(8a) José Eduardo dos Santos
(8c) president Dos Santos

Let wel: in sommige anderstalige namen worden (een of meerdere) tussenvoegsels van zichzelf al met een hoofdletter geschreven. Die hoofdletters verdwijnen niet als er een voornaam aan voorafgaat.

(2a) Marine Le Pen
(2c) partijleider Le Pen

(12a) Alessandro Del Piero
(12c) het contract van Del Piero

(14a) Ayoub El Kaabi
(14b) de goal van El Kaabi

 

Schrijfwijze van namen van buitenlanders in België

In België is het Nederlandse systeem voor de spelling van familienamen met lidwoorden en voorzetsels niet gebruikelijk, en wordt bij voorkeur het donorprincipe gevolgd: de buitenlandse familienaam wordt in een Nederlandstalige tekst geschreven zoals in de taal van oorsprong (zie de hierboven beschreven tendensen bij ‘Schrijfwijze van namen in het land van oorsprong’).

(1a) Dominique de Villepin
(1d) de Franse ex-premier de Villepin

(7a) Ursula von der Leyen
(7d) voorzitter von der Leyen

(8a) José Eduardo dos Santos
(8c) president Dos Santos

Toch wordt in de praktijk ook geregeld van dat donorprincipe afgeweken. Zo wordt in België het eerste lidwoord of voorzetsel van de familienaam weleens groot geschreven als er geen ander deel van de naam voorafgaat, hoewel die woorden in de taal van herkomst veelal met een kleine letter zijn.

(1c) de Franse ex-premier De Villepin
(7c) voorzitter Von der Leyen

Bijzonderheid

In sommige historische namen worden voorzetsels en lidwoorden weggelaten als alleen de achternaam wordt genoemd, zoals Goethe (voluit: Johann Wolfgang von Goethe), Beethoven (voluit: Ludwig van Beethoven), Goya (voluit: Francisco de Goya) en Balzac (voluit: Honoré de Balzac). Dat gebeurt ook wel bij een aantal oude Nederlandse namen, zoals Maerlant (voluit: Jacob van Maerlant) en Vondel (voluit: Joost van den Vondel).

Ook bij hedendaagse namen als Villepin (voluit: Dominique de Villepin) wordt het tussenvoegsel weleens weggelaten.

Zie ook

Persoonsnamen (Leidraad 16.2)

Alfabetische rangschikking van namen
Dubbele achternaam bij kinderen
J. Van den Berg / J. van den Berg
Mevrouw Jacobs-Van Dijk / mevrouw Jacobs-van Dijk

Naslagwerken

Schrijfwijzer (2020), p. 264; Woordenlijst (2015)