Vraag

Welke zin is correct: Als je van de trap valt, dan ben je snel beneden of Als je van de trap valt, ben je snel beneden?

Antwoord

Beide zinnen zijn correct. Het gebruik van dan is mogelijk, maar niet verplicht.

Toelichting

Bijzinnen die beginnen met de voegwoorden als, wanneer en indien drukken een veronderstelling of voorwaarde uit (als en wanneer kunnen daarnaast ook een verhouding in de tijd uitdrukken). Zulke bijzinnen kunnen zowel voor als na de hoofdzin staan: Als ik roep, moet je komen of Je moet komen, als ik roep. Als deze bijzinnen aan de hoofdzin voorafgaan, kan de hoofdzin beginnen met het bijwoord dan, maar dat is niet noodzakelijk. Het gebruik van dan komt in dit soort zinnen meer in gesproken dan in geschreven taal voor.

(1a) Als je van de trap valt, dan ben je snel beneden.

(1b) Als je van de trap valt, ben je snel beneden.

(2a) Wanneer u iets verdachts ziet, dan moet u dat zo snel mogelijk melden.

(2b) Wanneer u iets verdachts ziet, moet u dat zo snel mogelijk melden.

In langere zinnen waarin de bijzin met als, wanneer of indien vooropstaat, kan het duidelijker zijn om het bijwoord dan in de hoofdzin wel te gebruiken:

(3) Als je van het dak valt doordat je als dekker niet de juiste veiligheidsmaatregelen hebt getroffen, dan kan de verzekeringsmaatschappij bezwaar aantekenen.

Bijzonderheid

Een bijzin die een veronderstelling of voorwaarde uitdrukt, kan ook zonder voegwoord voorkomen. In dat geval staat de persoonsvorm voorop. Na een dergelijke bijzin is het gebruik van dan aan te bevelen; weglating van dan behoort tot het informele taalgebruik:

(1c) Val je van de trap, dan ben je snel beneden.

(1d) Val je van de trap, ben je snel beneden. (informeel)

Deze informele zinnen worden wel ‘cromazinnen’ genoemd, naar de reclamezin ‘Hou je van vlees, braad je in Croma.’

Zie ook

Wanneer / als (+ tegenwoordige of toekomende tijd)
Zo niet, (dan) …

Naslagwerken

Geschiedenis van het Nederlands in de twintigste eeuw (1999), p. 256-262; ANS (1997), p. 560 of online via de E-ANSonline via de E-ANS; Schrijfwijzer (2012), p. 323