Vraag

Hoe schrijf je ultraliberaal? In twee woorden, met een koppelteken of aan elkaar?

Antwoord

Correct is: ultraliberaal. Een extra koppelteken om de structuur te verduidelijken, is ook mogelijk: ultra-liberaal.

Toelichting

Afleidingen schrijven we in de regel in één woord: vijandig (vijand + ig), bebouwen (be + bouwen), ontheffing (ont + hef + ing). Ook afleidingen die we vormen met een voorvoegsel van Griekse of Latijnse afkomst schrijven we in één woord: ultraliberaal, ultrakort, supersnel, hypermodern, subcultureel, suprafijn enzovoort. Bij afleidingen met een Grieks of Latijns voorvoegsel kunnen we eventueel een extra koppelteken toevoegen om de structuur te verduidelijken: ultra-liberaal, neo-marxisme, pre-ambulant enzovoort. Bij andere afleidingen is een extra koppelteken niet mogelijk.

Klinkerbotsing vermijden we in de meeste afleidingen door een trema te gebruiken: onderzeeër, smeuïg, beïnvloeden, geërfd. Maar in een afleiding met een voorvoegsel van Griekse of Latijnse oorsprong schrijven we een koppelteken bij klinkerbotsing: ultra-intelligent, agro-industrie, homo-erotisch, anti-ideologisch, de-escaleren, micro-elektronica, mini-essay, quasi-intellectueel.

Sommige woorden zijn van oorsprong afleidingen, maar omdat we de delen nauwelijks nog onderscheiden, beschouwen we ze als ongelede woorden. Dieet en coalitie, bijvoorbeeld, beschouwen we niet als di + eet en co + alitie. Bij klinkerbotsing schrijven we bij ongelede woorden geen koppelteken, maar een trema: biënnale, coëfficiënt, reünie.

Bijzonderheid

Het Latijnse ultra betekent ‘aan de andere kant, verder, meer’. In het Nederlands wordt ultra gebruikt om aan te duiden dat iets op een buitengewone wijze of in een overdreven graad aanwezig is, bijvoorbeeld ultrasnel (betekenis: ‘uiterst snel’) en heeft het de functie van bijwoord van graad. Het kan ook gekoppeld worden aan zelfstandige naamwoorden: ultramicroscoop (‘microscoop om zéér kleine deeltjes waar te nemen’).

Zie ook

Hoe klinkerbotsing te vermijden? (Leidraad 7.2)

A-technisch / atechnisch
Gecontraïndiceerd / gecontra-indiceerd
Meesterarchitect/ meester-architect
Niet gelovigen / niet-gelovigen
Niet ingevulde / niet-ingevulde formulieren
Vice algemeen secretaris / vicealgemeensecretaris

Naslagwerken

Woordenlijst (2015)