Vraag

Is Vervolgens verliet hij de winkel en liep hard weg een goede zin?

Antwoord

Deze zin is correct.

Toelichting

De zin Vervolgens verliet hij de winkel en liep hard weg bevat een samentrekking bij inversie: in de eerste helft van de zin staat het onderwerp hij na de persoonsvorm (inversie) en in de tweede helft van de zin is het onderwerp hij weggelaten (samentrekking). De niet-samengetrokken zin luidt: Vervolgens verliet hij de winkel en liep hij hard weg.

Voor een goede samentrekking gelden enkele regels. Zo moet het samengetrokken zinsdeel in elk geval dezelfde functie, vorm en betekenis hebben als het niet-samengetrokken deel.

Als in het eerste deel van de zin inversie optreedt, is samentrekking alleen correct als ook in het tweede deel van de zin inversie mogelijk is. Dat is het plaatscriterium. Het zinsdeel dat in het eerste deel van de zin voor de persoonsvorm staat (en dus de inversie veroorzaakt), moet óók betrekking hebben (of kunnen hebben) op het tweede deel van de zin.

In het tweede deel van de zin Vervolgens verliet hij de winkel en liep hard weg is inversie mogelijk omdat vervolgens ook betrekking kan hebben op het hard weglopen: Vervolgens verliet hij de winkel en vervolgens liep hij hard weg. Dat betekent dat het onderwerp hij in het tweede deel van de zin kan worden samengetrokken, omdat het op dezelfde plaats staat en dezelfde vorm, betekenis en functie heeft als in het eerste deel van de zin.

Ook in de onderstaande (a)-zinnen is samentrekking correct. Het samentrekken van het onderwerp is een stilistische keuze.

(1a) Op 8 juli trokken soldaten de stad binnen en staken huizen in brand.

(1b) Op 8 juli trokken soldaten de stad binnen en staken ze huizen in brand.

(2a) Aangezien alle punten zijn afgehandeld, dankt de voorzitter de leden voor hun aanwezigheid en sluit de vergadering.

(2b) Aangezien alle punten zijn afgehandeld, dankt de voorzitter de leden voor hun aanwezigheid en sluit zij de vergadering.

(3a) Nadat de zwendelaars de pokeraars hebben uitgekleed, wisselen ze hun chips in voor geld en vertrekken.

(3b) Nadat de zwendelaars de pokeraars hebben uitgekleed, wisselen ze hun chips in voor geld en vertrekken ze.

Als het zinsdeel dat in het eerste deel van de zin inversie veroorzaakt, niet óók betrekking heeft (of kan hebben) op het tweede deel van de zin, kan het onderwerp van de zin niet worden samengetrokken. In zin (4) kan via Luik en Den Bosch niet bij het tweede deel van de zin horen; daar is dan ook geen inversie mogelijk, waardoor de samentrekkingen niet juist zijn.

(4a) Via Luik en Den Bosch bereikte zij Den Haag en hield enkele dagen rust. (uitgesloten)

(4b) Via Luik en Den Bosch bereikte zij Den Haag en daarna hield ze enkele dagen rust.

In zin (5) kunnen sommige taalgebruikers vorige week wel betrekken op het tweede deel van de zin, en andere niet. Het is daarom onduidelijk of een zin als (5) als correct kan worden beschouwd.

(5) Vorige week gingen wij naar Ibiza en hadden een heerlijke vakantie. (status onduidelijk)

Zie ook

Samentrekking (algemeen)

Ik heb je bericht gezien en een antwoord op je vraag (foute samentrekking)
Samentrekking van de persoonsvorm
Tantebetjeconstructie

Naslagwerken

Schrijfwijzer (2005), p. 138-141; ANS (1997), p. 1582 e.v. of online via de E-ANS online via de E-ANS; online via de E-ANS online via de E-ANS; Vraagbaak Nederlands (2005), p. 185-187; Taal-top-100 (2009), p. 33; Trouw Schrijfboek (2006), p. 122; Stijlboek De Standaard (2003), p. 249