Vraag

Wat is correct: een aantal mensen waren te laat of een aantal mensen was te laat?

Antwoord

Zowel een aantal mensen waren te laat als een aantal mensen was te laat is correct.

Toelichting

Een aantal mensen is het onderwerp van de zin. Bij woordgroepen bestaande uit een aantal + een meervoudige zelfstandignaamwoordgroep kan de persoonsvorm dan meestal zowel in het enkelvoud als het meervoud staan. Soms ligt een enkelvoud of een meervoud meer voor de hand door de context.

In bijvoorbeeld zin (1a) en (1b) is een aantal ouderen het onderwerp van de zin. Een aantal kan als de kern van de woordgroep worden beschouwd, en daar hoort een persoonsvorm in het enkelvoud bij: een aantal ouderen was aanwezig. Maar ook ouderen kan als de kern van de woordgroep worden beschouwd, en daar hoort een persoonsvorm in het meervoud bij: een aantal ouderen waren aanwezig. Een aantal gedraagt zich dan als een telwoord met als betekenis ‘enkele’. In Nederland wordt na een woordgroep met een aantal vaker een enkelvoudige persoonsvorm gebruikt dan in België.

(1a) Een aantal ouderen was op de herdenking aanwezig.

(1b) Een aantal ouderen waren op de herdenking aanwezig.

(2a) Een aantal vertegenwoordigers heeft een protestbrief ingediend.

(2b) Een aantal vertegenwoordigers hebben een protestbrief ingediend.

Als men echt de klemtoon wil leggen op een aantal als eenheid, als groep, ligt het enkelvoud meer voor de hand. Dat is bijvoorbeeld het geval als een aantal nader wordt gespecificeerd door een bijvoeglijk naamwoord.

(3) Een groot aantal werknemers kwam niet opdagen.

Soms ligt een meervoudige persoonsvorm dan weer meer voor de hand; zoals in zin (4), waar een voor een de afzonderlijke deelnemers benadrukt.

(4) Op het teken van de spelleider lopen een aantal deelnemers een voor een naar voren.

(5) Een aantal kleine aardbevingen vlak na elkaar maakten de bevolking angstig.

Als een aantal gevolgd wordt door een van-bepaling met een meervoudig zelfstandig naamwoord, kan het ook vaak met zowel een enkelvoudige als een meervoudige persoonsvorm gecombineerd worden.

(6a) Een aantal van onze kantoren zal worden gesloten.

(6b) Een aantal van onze kantoren zullen worden gesloten.

(7a) Een aantal van deze jongeren gaat niet mee op zomerkamp.

(7b) Een aantal van deze jongeren gaan niet mee op zomerkamp.

De keuze tussen enkelvoud en meervoud doet zich alleen voor bij woordgroepen met een aantal als deel van het onderwerp. Na het aantal volgt altijd een enkelvoudige persoonsvorm, ook als er een meervoudig zelfstandig naamwoord achter staat.

(8) Het aantal ouderen was verrassend groot.

Bijzonderheid

Bij een handvol, een handjevol, een hoop, een massa, een stel(letje) en een -tal (bijvoorbeeld een twintigtal) doet zich hetzelfde voor als bij een aantal. Een onderwerp dat een van deze woorden bevat, kan meestal zowel met een enkelvoudige als met een meervoudige persoonsvorm gecombineerd worden.

(9a) Een honderdtal relschoppers werd gearresteerd.

(9b) Een honderdtal relschoppers werden gearresteerd.

(10a) Een massa tieners stond wild op de muziek te springen.

(10b) Een massa tieners stonden wild op de muziek te springen.

Zie ook

Een miljoen mensen keek / keken naar de wedstrijd
Een aantal medewerkers dat / die
Het aantal dossiers dat / die
Paar (op de gang staat / staan een – schoenen)
Groep (een – ambtenaren gingen / ging)
Procent (tien – werkt / werken in deeltijd)
Soort (dit – mensen zijn / is onmisbaar)
Stuks (twee – fruit ligt / liggen klaar)
Tal van mensen komt / komen
Zo’n zeven miljoen Japanners beoefent / beoefenen kendo

Bronnen

Taalprof Plein (2006). Eeuwige kwesties (1): een aantal. Geraadpleegd op 6 juni 2018 via http://taalprof.blogspot.com/2006/07/eeuwige-kwesties-1-een-aantal.html.

Taalprof Plein (2006). Een aantal toevoegingen. Geraadpleegd op 6 juni 2018 via http://taalprof.blogspot.com/2006/07/een-aantal-toevoegingen.html.

Naslagwerken

ANS (1997), p. 1147 of online via de E-ANS online via de E-ANS; Schrijfwijzer (2012), p. 257-258