Vraag

Hoe spreek je woke uit in de combinatie de woke mensen: als [wook] of als [wookə]?

Antwoord

De gangbare uitspraak is [wookə]. Op het einde hoor je een toonloze e, zoals in grote en rode.

Toelichting

Woke (‘zich bewust van (wat men ziet als) maatschappelijke misstanden’) is een bijvoeglijk naamwoord dat aan het Engels ontleend is.

Er zijn geen vaste regels voor de verbuiging van aan het Engels ontleende bijvoeglijke naamwoorden. Over het algemeen worden geleende bijvoeglijke naamwoorden (zoals in 1b), als ze ingeburgerd zijn, verbogen zoals Nederlandse bijvoeglijke naamwoorden (zoals in 1a). Dat hoor je in gesproken taal en dat zie je terug in de spelling.

(1a) Ik heb een enorm fijne en ontspannende vakantie gehad.

(1b) Ik heb een enorm coole en chille vakantie gehad.

Bijvoeglijke naamwoorden die eindigen op een e die in het Engels niet wordt uitgesproken, zoals woke, fake (‘nep, opgeklopt’) en close (‘hecht’), vormen daarbij een bijzondere categorie. Omdat deze woorden al op een e eindigen, komt er in de spelling niet nog een buigings-e achter. De verbogen vormen van woke, fake en close worden dus net zo geschreven als de onverbogen vormen. Je spreekt ze echter wel uit met een buigings-e.

(2) De demonstratie werd georganiseerd door woke mensen. [wookə]

(3) Dat soort woke taal hoor je tegenwoordig wel vaker. [wookə]

(4) Harry vond het maar een fake bedoening. [feekə]

(5) We zijn best close vrienden, ook al kennen we elkaar nog niet zo lang. [kloosə]

Soms wordt woke in zinnen als (2) en (3) toch uitgesproken als [wook], dus zonder de buigings-e die in zo’n context normaal gesproken achter het bijvoeglijk naamwoord komt in het Nederlands. In zo’n geval wordt woke nog als een ‘echt’ Engels woord opgevat en meestal ook zo uitgesproken, met een Engelse o-klank (woke rijmt dan niet op rook). De uitspraakvariant [wook] in de woke mensen is niet fout, maar minder gangbaar. Voor de uitspraak [feek] en [kloos] van fake en close in zin (4) en (5) geldt hetzelfde: die is weinig gebruikelijk.

Er zijn ook aan het Engels ontleende bijvoeglijke naamwoorden (of woordcombinaties die als zodanig fungeren) die zelden of nooit worden verbogen, zoals smart, agile, state-of-the-art, all-inclusive en high profile. Verschillende factoren kunnen daarbij een rol spelen, bijvoorbeeld uitspraak. Het lijkt erop dat woorden waarbij de Engelse uitspraak zo nauwkeurig mogelijk benaderd wordt, minder makkelijk verbogen worden.

(6) Binnen enkele jaren zie je deze smart technologie overal.

(7) Agile werkprocessen maken je organisatie efficiënter. [edzjail]

(8) De ontwerpster mag high profile modehuizen als Gucci tot haar klanten rekenen. [hai profail]

In sommige gevallen zijn er twee verschillende uitspraken (verbogen en onverbogen) gangbaar, zoals bij up-to-date.

(9) Met een up-to-date website trek je makkelijker nieuwe klandizie. [up­-toe-­deet / up­-toe-­deetə]

Bijvoeglijke naamwoorden op -y, zoals sexy, fancy, nerdy, tipsy en catchy, blijven altijd onverbogen: het is niet de catchye deuntjes, maar de catchy deuntjes. Woorden die eindigen op een -i, -y, -a, -o, -é of e(n) (uitgesproken met een toonloze e) hebben namelijk in de regel geen verbogen vorm in het Nederlands. Zo blijven ook deze bijvoeglijke naamwoorden onverbogen: de kaki broeken, de lila trui, de timide jongens, de ontspannen vakantie.

Zie ook

Weergave van uitspraak (algemeen)

Bijdehande / bijdehante
Boute / boude
Lux(e) hotel (uitspraak)
Relaxede / relaxte

Bronnen

Den Boon, Ton (2021). Het Engelse leenwoord ‘woke’ is in hoog tempo vernederlandst. Trouw. Geraadpleegd via https://www.trouw.nl/achterpagina/het-engelse-leenwoord-woke-is-in-hoog-tempo-vernederlandst~b6a8141d/.

Naslagwerken

Woordenlijst (2015); Grote Van Dale (2022); ANS: Gebruik van de verbogen en de onverbogen vorm: speciale regels en twijfelgevallen