Vraag

Welke werkwoordstijd gebruik je in een verslag?

Antwoord

In een onderzoeksverslag of in een verslag van gebeurtenissen, zoals een sportverslag, gebruik je de onvoltooid verleden tijd of de voltooid tegenwoordige tijd. In het verslag van een vergadering gebruik je de onvoltooid tegenwoordige tijd.

Toelichting

Een geschreven verslag heeft betrekking op gebeurtenissen uit het verleden. Daarom ligt het voor de hand de onvoltooid verleden tijd of de voltooid tegenwoordige tijd te gebruiken. Bijvoorbeeld:

(1) In de volgende fase verdeelden we de proefpersonen at random in vier groepen.

(2) In de volgende fase hebben we de proefpersonen at random in vier groepen verdeeld.

Er bestaat wel een licht verschil tussen de onvoltooid verleden en de voltooid tegenwoordige tijd. De onvoltooid verleden tijd legt de nadruk op de gebeurtenis zelf, terwijl de voltooid tegenwoordige tijd eerder het accent legt op de gevolgen van die gebeurtenis. Vergelijk:

(3) In de volgende fase verdeelden we de proefpersonen at random in vier groepen. Vervolgens legden we aan elk van die groepen een verschillende variant van tekst A voor.

(4) In de volgende fase hebben we de proefpersonen at random in vier groepen verdeeld. Daardoor hadden we de mogelijkheid vier varianten van tekst A uit te testen, zonder dat één individu meer dan één versie te zien kreeg.

Door dit accentverschil tussen de onvoltooid verleden en de voltooid tegenwoordige tijd is de eerste gangbaar in gewone verslagen, terwijl de tweede ook veel voorkomt bij verslagen van denkprocessen en betogen. Vergelijk:

(5) In 1994 vonden de onderhandelingen plaats over de toetreding van Oostenrijk, Zweden, Finland en Noorwegen tot de Europese Unie. De sfeer was daarbij af en toe bepaald grimmig. Vooral van Franse kant bestonden er heel wat bezwaren, terwijl de Duitsers zich juist een warm voorstander betoonden van uitbreiding.

(6) In 1995 zijn Oostenrijk, Zweden en Finland lid geworden van de Europese Unie. Dit heeft ertoe geleid dat het aantal officiële talen binnen de Unie met twee is toegenomen tot elf. Een en ander heeft al gevolgen gehad voor de discussie tussen de voorstanders van het zogenaamde ‘veeltalenregime’ en de voorstanders van het twee- (Engels en Frans) of drietalenregime (ook Duits).

In een passage als (5) zou de voltooid tegenwoordige tijd vreemd klinken, terwijl in (6) het gebruik van de onvoltooid verleden tijd een tamelijk onbeholpen indruk zou maken.

Soms wordt in verslagen de onvoltooid tegenwoordige tijd gebruikt. Deze heeft als effect dat de beschreven gebeurtenissen levendig worden voorgesteld. Geen wonder dat vooral sportverslaggevers daar gebruik van maken. Bijvoorbeeld:

(7) Na drie uur en 12 minuten maakt zich een kopgroepje los, dat wordt aangevoerd door de Amerikaan Armstrong. Deze groep zet de jacht in op Olano, die op dat moment al bijna de top van de Tourmalet heeft bereikt.

In verslagen van vergaderingen ten slotte, zoals in notulen, is het gebruik van de onvoltooid tegenwoordige tijd normaal:

(8) A merkt op dat hij altijd al een tegenstander is geweest van de prikklok. Deze opmerking leidt tot enig hoongelach, omdat de andere leden daarvan eerder nooit iets hebben vernomen. De voorzitter maant tot stilte en brengt het voorstel in stemming. Het wordt met acht tegen drie stemmen aangenomen.

Zie ook

Tegenwoordige tijd of verleden tijd (algemeen)
Werkwoordstijden die iets over het verleden zeggen: voltooide versus onvoltooide tijden (algemeen)

Afwisseling werkwoordstijden
Hij vertelde dat hij een nieuwe vriendin heeft / had

Bronnen

Onrust, M., Verhagen, A. & Doeve, R. (1993). Formuleren. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

Naslagwerken

Schrijfwijzer (1995), p. 104-105; ANS (1997), p. 114-136 of online via de E-ANS online via de E-ANS