Vraag

Is verongelukken in een zin als De fietser die gisteren verongelukte, mocht vandaag al het ziekenhuis verlaten correct gebruikt?

Antwoord

Nee, dit gebruik van verongelukken is geen standaardtaal. In de standaardtaal wordt verongelukken met betrekking tot personen alleen gebruikt als de persoon het ongeluk niet overleefd heeft.

Toelichting

Het gebruik van verongelukken met betrekking tot personen impliceert in de standaardtaal dat het om een dodelijk ongeluk gaat. Een synoniem is omkomen. Als bedoeld wordt dat een persoon is aangereden, maar nog leeft, wordt een ongeluk hebben of een ongeval hebben gebruikt.

(1) Meer dan honderd personen zijn bij die vliegtuigramp verongelukt.

(2) Het is lang niet de eerste keer dat hij een ernstig ongeval heeft, maar hij brengt het er altijd levend van af.

Strikt genomen is dodelijk verongelukken dan ook dubbelop. Toch komt dit pleonasme vrij frequent in Nederland voor.

(3) Bij een ongeluk woensdagmiddag op de A6, richting Amsterdam, net voorbij de Hollandse Brug, is een 76-jarige automobilist uit Lelystad dodelijk verongelukt.

(4) De molen was in werking tot molenaar Grubben in 1945 tijdens het onderhoud aan de wieken dodelijk verongelukte.

Bijzonderheid

Verongelukken wordt met betrekking tot personen ook wel gebruikt in figuurlijke zin en is dan synoniem met mislukken, niet goed terechtkomen.

(5) Je kan wel zeggen dat hij verongelukt is. Hij heeft niets bereikt van wat hij beoogde.

Met betrekking tot zaken (met name vervoermiddelen zoals vliegtuigen, schepen, treinen, bussen, auto’s) betekent verongelukken ‘onbruikbaar worden door ongeluk’.

(6) De Titanic is al meteen bij de eerste reis verongelukt.

(7) Bij een kettingbotsing op de A73 bij Venlo zijn vanmorgen tien auto’s verongelukt.

Naslagwerken

Grote Van Dale (2005); Van Dale Hedendaags Nederlands (2006); Verschueren (1996); Koenen (2006); Kramers (2000); Correct Taalgebruik (2006), p. 284; Woordenboek correct taalgebruik (2004), p. 298; Stijlboek VRT (2003), p. 256