Vraag

Wat is de correcte vorm: vergevensgezind of vergevingsgezind?

Antwoord

Beide vormen zijn correct en hebben dezelfde betekenis. Vergevensgezind is weliswaar ouder, maar dat betekent niet dat er bezwaar hoeft te worden gemaakt tegen vergevingsgezind.

Toelichting

Het bijvoeglijk naamwoord gezind wordt gebruikt in de betekenissen ‘dezelfde denkwijze hebbende (als iets of iemand)’ en ‘gestemd, genegen zijnde (tot iets of iemand)’. De zaak of persoon wordt in een voorafgaande bepaling genoemd. Van veel combinaties van gezind en bepaling zijn samenstellingen gevormd, onder andere vergevensgezind en vergevingsgezind.

Vergevensgezind is de enige samenstelling in het hedendaags Nederlands die bestaat uit de combinatie van gezind met de tweede naamval van een als zelfstandig naamwoord gebruikte infinitief. Voorbeelden in ouder Nederlands zijn: trouwens gezind, vechtens gezind, weldoens gezind. Deze constructie is verouderd en is in het hedendaags Nederlands alleen bewaard gebleven in de samenstelling vergevensgezind (‘genegen tot het schenken van vergiffenis’).

Naast vergevensgezind is ook de samenstelling vergevingsgezind gevormd volgens het type samenstelling van gezind met een zelfstandig naamwoord, waarbij meestal een tussen-s wordt ingevoegd als het zelfstandig naamwoord niet op een s uitgaat (betekenis: ‘behorende tot de partij van de persoon of zaak die in het eerste lid wordt genoemd’). Andere voorbeelden: doopsgezind, koningsgezind, pausgezind, patriotsgezind, prinsgezind, staatsgezind; vergelijkbare gevallen met woorden op -ing zijn: hervormingsgezind, omwentelingsgezind, opofferingsgezind, regeringsgezind, verzoeningsgezind (waarnaast opofferensgezind en verzoenensgezind en dergelijke niet voorkomen).

In het hedendaags Nederlands is vergevingsgezind de gewone vorm; vergevensgezind is minder gangbaar.

Naslagwerken

Grote Van Dale (2005); Koenen (2006); Kramers (2000); Taalwijzer (1998) , p. 345; Van Dale Hedendaags Nederlands (2006) ; Verschueren (1996) ; WNT (onder gezind, vergeven (I) en vergeving (I); Woordenboek correct taalgebruik (2004), p. 295; Woordenlijst (2005)