Vraag

Als je zegt dat je met vakantie bent van 1 tot 20 augustus, betekent dat dan dat je op de 20ste weer met het werk begint, of op de 21ste?

Antwoord

De betekenis van tot is dubbelzinnig. Bovendien wordt tot in België vaak wat anders opgevat dan in Nederland. In België wordt de combinatie van tot en een datum vaak zo opgevat dat de genoemde datum inbegrepen is: tot 20 augustus wordt in België dus vaak geïnterpreteerd als tot en met 20 augustus. In Nederland is deze inclusieve betekenis van tot minder gebruikelijk. Het voorbeeld tot 20 augustus wordt door Nederlanders dus meestal opgevat als tot en met 19 augustus.

Om misverstanden te vermijden is het aan te raden tot en met te gebruiken.

Toelichting

In de standaardtaal kan men het voorzetsel tot in combinatie met een tijdsbepaling aanwenden om een bepaald tijdstip aan te duiden.

(1) Vandaag kan ik uitslapen tot 11.00 uur. (Om 11 uur sta ik op.)

(2) Tot nu toe heeft hij niet van zich laten horen. (Er is niets van hem vernomen tot op het ogenblik van spreken.)

Als er geen tijdstip wordt genoemd, maar een periode, zijn misverstanden mogelijk. Het is dan de vraag tot hoever, dat wil zeggen tot welke begrenzing van de periode, men rekent.

In Nederland worden combinaties met tot vaak zo opgevat dat de genoemde einddatum (dag, week, maand, jaar en dergelijke) niet inbegrepen is. Maar ook de interpretatie van tot waarbij de genoemde einddatum wel inbegrepen is, komt voor in Nederland. Tot betekent dan ’tot en met’ (zie voorbeeld 5).

(3) Hij heeft vakantie van 12 december tot 3 januari. (Op 3 januari verschijnt hij weer op zijn werk.)

(4) Tot vandaag heeft hij niet van zich laten horen. (Het is goed mogelijk dat hij vandaag wel van zich heeft laten horen.)

(5) Balkenende was premier van 2002 tot 2010. (Zijn premierschap eindigde in 2010.)

Ook in België kunnen dergelijke tijdsbepalingen op twee manieren worden opgevat. In België is het wel gewoner dan in Nederland om tot in zulke combinaties op te vatten als ’tot en met’.

(6)  Tot gisteren heeft het geregend. (Gisteren regende het nog.)

(7) Hij woonde tot vorig jaar in Schotland. (Vorig jaar woonde hij nog in Schotland.)

(8) U kunt zich inschrijven voor deze cursus tot 28 september. (28 september is de laatste inschrijvingsdag.)

Hoe dan ook zijn tijdsbepalingen met tot vaak dubbelzinnig. Om misverstanden te vermijden, is het beter om tot en met te gebruiken.

(9) Mijn secretaresse heeft ziekenverlof tot en met 11 februari. (Ze is er weer op 12 februari.)

(10) De tentoonstelling loopt nog tot en met oktober. (Vanaf november is de tentoonstelling afgelopen.)

Bijzonderheid

Als tot niet in een tijdsbepaling is gebruikt, vatten de meeste mensen het op als ’tot en met’. Maar om misverstanden te vermijden, kan ook hier tot en met worden gebruikt.

(11)Onder de voorwaarden bepaald in artikel 107 tot 116, worden van het totale netto-inkomen de volgende bestedingen afgetrokken.

(12a) Voor volgende week maken jullie de oefeningen 20 tot 30.

(12b) Voor volgende week maken jullie de oefeningen 20 tot en met 30.

Zie ook

Hoofdstuk 1 tot en met 3 wordt / worden voorafgegaan door een inleiding
Tot en met / tot-en-met
Vanaf / per 1 augustus
Zie pagina’s 10-15 / zie de pagina’s 10-15 / zie pagina 10-15

Naslagwerken

Grote Van Dale (2005); Van Dale Hedendaags Nederlands (2006); Koenen (2006); Stijlboek VRT (2003), p. 241; ANS: Directionele voorzetsels; WNT; Schrijfwijzer (2005), p. 23; Het Witte Woordenboek Nederlands (2007)