Vraag

Hoe kun je in een personeelsadvertentie door middel van de functietitel duidelijk maken dat alle genders welkom zijn?

Antwoord

Er zijn verschillende mogelijkheden om de functie in een personeelsadvertentie zo te benoemen dat zowel vrouwen, mannen als non-binaire personen zich aangesproken voelen. In het algemeen is het aan te raden om een genderoverkoepelende benaming te gebruiken, als die bestaat (bijvoorbeeld leerkracht, verpleegkundige, schoonmaakhulp).

Als er geen genderoverkoepelende benaming bestaat, kunnen het best verschillende benamingen worden gebruikt om de verschillende genders te benoemen (bijvoorbeeld vrachtwagenchauffeuse/vrachtwagenchauffeur). Ook als het gaat om traditioneel mannelijke functies, heeft het voordelen om een vrouwelijke en een mannelijke benaming naast elkaar te gebruiken. Om ook non-binaire personen zichtbaar te maken, kan het best een afkorting als v/m/x worden toegevoegd, bijvoorbeeld vrachtwagenchauffeuse/vrachtwagenchauffeur (v/m/x).

Toelichting

In het algemeen is het goed om een genderoverkoepelende benaming te gebruiken als functietitel in een personeelsadvertentie. Dat zijn benamingen waarvan geen vrouwelijke variant kan worden afgeleid, bijvoorbeeld leerkracht, verpleegkundige, schoonmaakhulp. Om te benadrukken dat de benaming slaat op alle mogelijke genders, kan na de benaming tussen haakjes een afkorting als v/m/x toegevoegd worden. Het is aan te bevelen om de afkorting m niet altijd als eerste te noemen. De afkortingen m/v en v/m zijn af te raden omdat die non-binaire mensen uitsluiten. Daarom kan het best de afkorting x toegevoegd worden.

(1) Gezocht: leerkracht Nederlands 

(2) Gezocht: leerkracht Nederlands (v/m/x)

Als er geen genderoverkoepelende benaming bestaat, kan het best een combinatie van een grammaticaal vrouwelijke en grammaticaal mannelijke benaming worden gebruikt, in combinatie met een toevoeging als v/m/x om duidelijk te maken dat ook non-binaire mensen bedoeld zijn.

(3) Gezocht: redactrice/redacteur (v/m/x)

Het is af te raden om alleen een grammaticaal mannelijke benaming (bijvoorbeeld redacteur) of grammaticaal vrouwelijke benaming (bijvoorbeeld secretaresse) te vermelden, omdat zulke benamingen een eenzijdig mannelijk of vrouwelijk beeld kunnen oproepen, en dus een eenzijdige invulling van de functie.

Het is verder af te raden om de vrouwelijke vorm tussen ronde haken of na een schuine streep te vermelden, bijvoorbeeld verko(o)p(st)er of redacteur/trice. Die schrijfwijze verstoort de leesbaarheid van de tekst, bijvoorbeeld voor mensen die voorleessoftware gebruiken. Ze lijkt ook te suggereren dat de vrouwelijke afgeleide vorm ondergeschikt is aan de mannelijke variant.

Ook als het gaat om traditioneel mannelijke functies, heeft het voordelen om een vrouwelijke en een mannelijke benaming naast elkaar te gebruiken (bijvoorbeeld directrice/directeur). Om te beginnen wordt die functie dan meer met vrouwen geassocieerd dan wanneer alleen de mannelijke benaming (bijvoorbeeld directeur) wordt gebruikt. Vrouwen krijgen daardoor ook meer interesse in traditioneel mannelijke beroepen. Het effect is het grootst als de vrouwelijke vorm eerst staat.

Om in zulke gevallen ook non-binaire personen zichtbaar te maken, kan het best een genderoverkoepelende benaming worden toegevoegd, als die bestaat, of een afkorting als v/m/x.

(4) Gezocht: boekhoudster/boekhouder/boekhoudkundige

(5) Gezocht: vrachtwagenchauffeuse/vrachtwagenchauffeur (v/m/x)

(6) Gezocht: loodgietster/loodgieter (v/m/x)

(7) Gezocht: directrice/directeur (v/m/x)

In sommige gevallen wordt de vrouwelijke benaming in de praktijk weinig of niet gebruikt, bijvoorbeeld ingenieure, loodgietster, kelnerin. Men kan ervoor kiezen om zulke vormen toch te gebruiken. Net als andere nieuwe woorden raken ze op den duur ingeburgerd als ze vaak genoeg worden gebruikt.

Zie ook

Taal en gender (algemeen)
Taal en gender: beroeps-, functie- en rolbenamingen (algemeen)

Kuisvrouw / poetsvrouw / werkster / schoonmaakster / schoonmaker / poetshulp / schoonmaakhulp
Directeur / directrice

Bronnen

• Alphen, I.C. van (1996). Beroepsnamen en beroepskeuzen v/m. Een sociolinguïstische analyse van de beroepskeuzen van 15-jarige meisjes en jongens in Nederland. In: M. Leegwater-Van der Linden (red.), Taal en beeldvorming; over vrouwen en mannen, Zoetermeer: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, 42-54.
• Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen (2019). Een discriminatievrije toegang tot werk voor vrouwen en mannen – Informatie en praktische tips voor werkgevers.
• Horvath L. & S. Sczesny (2015). Reducing women’s lack of fit with leadership positions? Effects of the wording of job advertisements. European Journal of Work and Organizational Psychology, 25(2), 316-328.
• Vervecken, D., B. Hannover & I. Wolter (2013). Changing (S)expectations: How gender fair job descriptions impact children’s perceptions and interest regarding traditionally male occupations. Journal of Vocational Behavior, 82(3), 208-220.
• Vervecken, D. & B. Hannover (2015). Yes I can! Effects of gender fair job descriptions on children’s perceptions of job status, job difficulty, and vocational self-efficacy. Social Psychology, 46(2), 76–92.

Naslagwerken

Gezocht: Functiebenamingen (M/V) (2001); Grote Van Dale (2022)