Vraag

Welke spelling is correct: platte kaas of plattekaas?

Antwoord

De juiste spelling is: plattekaas.

Toelichting

De meeste combinaties van een bijvoeglijk naamwoord en een zelfstandig naamwoord zijn woordgroepen. We schrijven ze in twee woorden: grote boom, leuk boek, smalle straat, vreemde vogel. Sommige combinaties van een bijvoeglijk naamwoord en een zelfstandig naamwoord schrijven we aan elkaar. We beschouwen ze als samenstellingen: platteland, oudejaar, hogepriester, rodehond, hogeschool, rodekool, plattekaas. Het is voor de taalgebruiker niet altijd duidelijk wanneer een combinatie van een bijvoeglijk naamwoord en een zelfstandig naamwoord nu als één woord of als twee woorden moet worden geschreven. Sluitende regels zijn daarvoor niet te geven, maar er zijn wel enkele tendensen:

– Meestal is er sprake van betekenisspecificatie. Combinaties die een specifieke, vaak figuurlijke betekenis hebben gekregen, worden aan elkaar geschreven. Als woordgroep heeft de combinatie vaak nog de oorspronkelijke betekenis. Een hogeschool is een school waar hoger onderwijs wordt gegeven; een hoge school is een school die letterlijk, dus qua omvang, hoog is. Plattekaas is zure, ongerijpte kaas. Platte kaas is een stuk kaas dat niet al te dik is.

– Een ander criterium is de klemtoon. Als we één hoofdklemtoon horen in de combinatie, gaat het vaak om een samenstelling. Twee hoofdklemtonen duiden op een woordgroep. In de samenstelling plattekáás horen we bijvoorbeeld maar één hoofdklemtoon; in vétte káás horen we twee klemtonen. Vergelijk bijvoorbeeld met túínhuis en gróót húís.

Omdat voor het aaneenschrijven van combinaties van het type ‘bijvoeglijk naamwoord’ +’zelfstandig naamwoord’ geen sluitende regels te geven zijn, zullen naslagwerken vaak uitkomst moeten bieden.

Zie ook

Samenstelling van bijvoeglijk en zelfstandig naamwoord (algemeen)
Woordgroep of samenstelling? (Leidraad 6.8)

Dubbelepunt / dubbele punt
Fijn stof / fijnstof
Linker hand / linkerhand, rechter hand / rechterhand
Plattekaas / kwark
Rode kool / rodekool

Naslagwerken

Woordenlijst (2015)