Vraag

Welke formulering is correct als bedoeld wordt dat een vogel net niet geraakt werd door een schutter: De schutter miste de vogel op een haar na of De schutter raakte de vogel op een haar na?

Antwoord

Beide zinnen zijn juist in de betekenis ‘de vogel werd net niet geraakt’.

Toelichting

De zegswijze op een haar na komt meestal voor in zinnen met de boodschap dat iets net niet is gebeurd, bereikt of gelukt. Afhankelijk van het werkwoord waarmee het gecombineerd wordt, betekent op een haar na ‘net niet, bijna’ óf ‘net wel’.

(1) De schutter miste de vogel op een haar na.

(2) De schutter raakte de vogel op een haar na.

Zin (1) en (2) betekenen hetzelfde: in zin (1) betekent op een haar na missen ‘net missen’; in zin (2) betekent op een haar na raken ‘net niet raken’.

De context maakt meestal duidelijk of op een haar na de betekenis ‘net niet’ of ‘net wel’ heeft.

(3) De krachtige zonnestorm miste de aarde twee jaar geleden op een haar na. (de aarde werd net niet getroffen)

(4) Die zakenman is op een haar na failliet. (hij is net niet failliet)

(5) Het ongeluk kon op een haar na vermeden worden. (het is net vermeden oftewel: er is op het nippertje geen ongeluk gebeurd)

(6) Chantal heeft de zangwedstrijd op een haar na verloren. (ze heeft net verloren, oftewel: ze heeft net niet kunnen winnen)

Er is ook de minder gebruikelijke formulering op een haar (zonder na). Op een haar betekent ‘net, op het nippertje’. Deze variant komt voornamelijk voor in Nederland.

(7) Ik miste de trein op een haar.

(8) De slippende auto miste die fietser op een haar.

Als de context niet duidelijk maakt welke betekenis bedoeld is, kan beter een formulering met net niet of net wel / maar net worden gebruikt.

(9a) Patricia heeft het examen op een haar na gehaald.

(9b) Patricia heeft het examen net niet gehaald.

(9c) Patricia heeft het examen maar net gehaald.

Zie ook

Ei zo na

Naslagwerken

Grote Van Dale (2015); Van Dale Hedendaags Nederlands (2006)