Vraag

Wat betekent niet dan nadat, bijvoorbeeld in de volgende zin: Het niet naleven van de algemene voorwaarden kan leiden tot intrekking van het abonnement, maar niet dan nadat een schriftelijke waarschuwing is gegeven?

Antwoord

Niet dan nadat betekent ‘niet, behalve nadat’ oftewel ‘pas nadat, pas als’.

Toelichting

Niet dan nadat is een vaste combinatie in (formele) geschreven taal, die in Nederland vaker gebruikt wordt dan in België. Het betekent letterlijk ‘niet, behalve nadat’ en kan geparafraseerd worden als ‘pas nadat’ of ‘niet eerder dan nadat’. Niet dan nadat leidt een bijzin in waarvan de inhoud zich afspeelt vóór die van de hoofdzin.

(1a) De voorzitter sloot de vergadering, maar niet dan nadat hij gelegenheid had gegeven voor de rondvraag.

Deze zin betekent: eerst gaf de voorzitter gelegenheid voor de rondvraag, en daarna sloot hij de vergadering.

(2) De rechter beslist niet dan nadat partijen over en weer in de gelegenheid zijn gesteld hun standpunten naar voren te brengen.

Oftewel: eerst krijgen de partijen de gelegenheid hun standpunten te presenteren, daarna beslist de rechter pas.

In plaats van niet dan nadat kan ook niet voordat of pas nadat gebruikt worden:

(1b) De voorzitter sloot de vergadering, maar niet voordat hij gelegenheid had gegeven voor de rondvraag.

(1c) De voorzitter sloot de vergadering, maar pas nadat hij gelegenheid had gegeven voor de rondvraag.

Vaak wordt in plaats van niet dan nadat de combinatie niet nadat gebruikt. Niet nadat is echter niet aan te bevelen in de betekenis ‘(pas) nadat’.

Zie ook

Niet in het minst / niet het minst
Niet ondenkbeeldig / niet denkbeeldig / niet ondenkbaar

Naslagwerken

ANS (1997), p. 572 of online via de E-ANS online via de E-ANS; Schrijfwijzer (2012), p. 323; Van Dale Taalhandboek Nederlands (2011), p. 71