Vraag

Is het gebruik van naar … (toe) correct in de volgende zin: Het is belangrijk dat de politieke standpunten voldoende transparant zijn naar de kiezer (toe)?

Antwoord

Ja, dit gebruik van naar … (toe) is correct, maar het wordt door sommige taalgebruikers als informeel, door anderen juist als formeel beschouwd. De formulering met naar … toe is voor sommigen ook wat nadrukkelijker dan die met alleen naar.

In deze zin kan als neutraal alternatief voor een formulering met voor gekozen worden: Het is belangrijk dat de politieke standpunten voldoende transparant zijn voor de kiezer.

Toelichting

Naar … toe is wordt in de eerste plaats gebruikt in de letterlijke betekenis ‘in de richting van’. Het hangt dan meestal af van een werkwoord (bijvoorbeeld gaan naar, zie (1) en (2)). Toe kan meestal ook weggelaten worden.

(1) Door zelf naar de mensen toe te gaan, proberen politici kiezers te ronselen.

(2) Met de resultaten van de enquête gingen we in april en mei opnieuw naar de burger.

(3) Hij stond met zijn rug naar de koning toe.

Bij figuurlijk gebruik geeft de naar … (toe)-constructie een vrij vage richting aan. Naar … (toe) heeft dan meestal betrekking op een voorafgaand zelfstandig naamwoord (bijvoorbeeld dienstverlening, communicatie), een bijvoeglijk naamwoord (bijvoorbeeld duidelijk, flexibel, oneerlijk) of een werkwoord (bijvoorbeeld verantwoorden, communiceren).

De meningen over dit soort constructies lopen uiteen en verschillen soms van geval tot geval: er zijn taalgebruikers die ze als informeel beschouwen, voor anderen zijn ze juist typisch voor formeel of ambtelijk taalgebruik. De combinatie met toe wordt soms ook als wat nadrukkelijker ervaren dan die met alleen naar. Meestal kan naar … (toe) vervangen worden door een specifieker voorzetsel: voor, aan, bij enzovoort.

(4a) Er is behoefte aan een allesomvattende website die een optimale dienstverlening naar de burger (toe) kan bieden.

(4b) Er is behoefte aan een allesomvattende website die een optimale dienstverlening voor de burger kan bieden.

(5a) In de uitleg naar onze studenten (toe) proberen we zo duidelijk mogelijk te zijn.

(5b) In de uitleg aan onze studenten proberen we zo duidelijk mogelijk te zijn.

(6a) Wat vind je van zijn houding naar de directeur (toe)?

(6b) Wat vind je van zijn houding tegenover de directeur?

(7a) Aannemers zijn vaak heel flexibel naar hun klanten (toe).

(7b) Aannemers zijn vaak heel flexibel tegenover hun klanten.

(8a) Deze beslissing is moeilijk te verantwoorden naar de treinreizigers (toe).

(8b) Deze beslissing is moeilijk te verantwoorden bij de treinreizigers.

Bijzonderheid

De combinatie naar de toekomst toe is als een vaste combinatie te beschouwen. Die is algemeen gangbaar als synoniem voor bijvoorbeeld in de toekomst of voor de toekomst.

(9a) Naar de toekomst toe zullen we meer aandacht besteden aan verkeersveiligheid.

(9b) In de toekomst zullen we meer aandacht besteden aan verkeersveiligheid.

Zie ook

Binnen de overheid
Communiceren naar / aan
Op (het) vlak van / op (het) gebied van
Richting zee / naar zee
Rond (informatie -)

Naslagwerken

ANS: Een overzicht van de omzetsels; Grote Van Dale (2015); Schrijfwijzer (2012), p. 110