Vraag

Wat is de juiste constructie: Ons wordt niets in de weg gelegd of We worden niets in de weg gelegd?

Antwoord

Correct is: Ons wordt niets in de weg gelegd. Ons is indirect object en het werkwoord komt in persoon en getal overeen met het onderwerp niets.

Toelichting

De uitdrukking iemand (n)iets in de weg leggen bevat een zogeheten indirect object (iemand). Bestaat het indirect object uit een persoonlijk voornaamwoord, dan heeft dat de voorwerpsvorm, bijvoorbeeld:

(1a) Het bestuur legt mij/ons niets in de weg.

Bij het persoonlijk voornaamwoord van de derde persoon meervoud hoort in dit geval volgens de regel de vorm hun gebruikt te worden.

Voor zinnen in de lijdende vorm geldt in het algemeen dat wat in de ermee corresponderende zin in de bedrijvende vorm indirect object is, die functie behoudt. Wat lijdend voorwerp is (in voorbeeld (1a) niets), verschijnt in de zin in de lijdende vorm als onderwerp. Met (1a) correspondeert dus:

(1b) Mij/ons/hun wordt niets in de weg gelegd (door het bestuur).

In de praktijk komen evenwel zinnen voor als de volgende:

(1c) Ik word niets in de weg gelegd (door het bestuur).

(1d) We/ze worden niets in de weg gelegd (door het bestuur).

(2) De fraudeurs werden geen strobreed in de weg gelegd.

In deze en dergelijke zinnen is het indirect object ten onrechte als het onderwerp opgevat, waardoor ten onrechte de onderwerpsvorm van het persoonlijk voornaamwoord en bij een element in het meervoud (we/ze/de fraudeurs) een meervoudige persoonsvorm (worden/werden in plaats van wordt/werd) gebruikt wordt.

Een vergelijkbaar geval is:

(3a) De dief maakte de vrouw/haar haar portemonnee afhandig. (zin in de bedrijvende vorm; de vrouw/haar is indirect object (meewerkend voorwerp), haar portemonnee is lijdend voorwerp)

(3b) De vrouw/haar werd haar portemonnee afhandig gemaakt (door de dief). (zin in de lijdende vorm; de vrouw/haar is indirect object (meewerkend voorwerp), haar portemonnee is onderwerp)

(3c) Zij werd haar portemonnee afhandig gemaakt (door de dief). (zin in de lijdende vorm waarin ze ten onrechte als onderwerp opgevat is)

Zie ook

Congruentie bij een als onderwerp gevoeld indirect object (algemeen)
Hen / hun (algemeen)

Hen / hun (ik heb – op de vingers getikt)
Mankeren (ik mankeer / mij mankeert niets)
Verwijten (ze worden verweten / hun wordt verweten)
Verzoeken (De reizigers worden / wordt verzocht)

Bronnen

Overduin, B. (1990). Rapporteren. Het schrijven van rapporten, nota’s, scripties en artikelen (3e dr.). Utrecht: Spectrum. (p. 270)

Naslagwerken

ANS (1997), p. 1408-1412 of online via de E-ANS online via de E-ANS; Handboek Verzorgd Nederlands (1996), p. 157