Vraag

Kan gebeuren worden gebruikt in de betekenis van ‘gedaan worden’, bijvoorbeeld in Het invullen van het formulier moet met inkt gebeuren en in de betekenis van ‘plaatsvinden’, bijvoorbeeld in Het feest zal in een grote circustent gebeuren?

Antwoord

In de betekenis van ‘gedaan worden’, komt gebeuren in het mondelinge taalgebruik veel voor. In de schrijftaal wordt vaak geschieden gebruikt, dat echter veel formeler is. In de betekenis van ‘plaatsvinden’ wordt gebeuren afgekeurd. In het voorbeeld van de tweede zin is plaatsvinden, plaatshebben gebruikelijk.

Toelichting

In de betekenis ‘gedaan worden’ is gebeuren heel gewoon, terwijl geschieden heel formeel, archaïsch en schrijftalig is.

(1) Er moet nog heel wat gebeuren voor we kunnen verhuizen.

(2) Een ogenblikje, het is zó gebeurd.

De zin Het invullen van het formulier moet met inkt geschieden is zo schrijftalig en stroef dat het aanbeveling verdient om een andere, directere formulering te zoeken en bijvoorbeeld te schrijven: Vul het formulier met inkt in.

In de betekenis van ‘plaatshebben, plaatsvinden’ wordt gebeuren alleen gebruikt met betrekking tot ongelukken, rampen en dergelijke en met betrekking tot zaken die als min of meer onbepaald worden aangeduid. In andere gevallen is plaatsvinden, plaatshebben gewoon. Ook kan men plaatsgrijpen gebruiken, maar voor sommige taalgebruikers heeft dat woord een aspect van ‘onverwachte gebeurtenis’; en voor andere is het dan weer de formelere versie van plaatsvinden.

(3) Wat ik nu ga vertellen, gebeurde op het eind van de oorlog in Vietnam.

(4) Kijk uit, of er gebeuren ongelukken.

(5) En ze spraken met elkaar over alles wat er daar gebeurd was.

(6) Het feest heeft plaats in de grote circustent.

(7) De veldslag vond plaats bij Fleurus op 26 juni 1794.

(8) De muiterij op de Bounty greep plaats in 1789.

Naslagwerken

Grote Van Dale (2005); Verschueren (1996); Wolters-Koenen (1996); Kramers (1996); Correct Taalgebruik (1997), p. 71; Woordenboek correct taalgebruik (1994), p. 99; ABN-gids (1996), p. 173; Taalwijzer (1989), p. 297-298