Vraag

Wat is het correcte voorzetsel bij denken: aan of over?

Antwoord

Dat hangt af van de betekenis:

– denken aan = ‘(passief) in gedachten hebben, ‘sterk overwegen’, ‘bedacht zijn op’, ‘rekening houden met’;

– denken over = ‘(actief) nadenken over’, ‘vinden van, een mening hebben over’, ‘sterk overwegen’.

Bovendien komen ook nog de volgende voorzetsels voor:

– denken om = ‘bedacht zijn op’, ‘rekening houden met’;

– denken van = ‘vinden van, een mening hebben over’, ‘verwachten van’.

Toelichting

Denken kan met verschillende voorzetsels worden gecombineerd. Het voorzetselgebruik hangt samen met de betekenis. In sommige betekenissen zijn meerdere voorzetsels bruikbaar.

a. Denken aan

Denken aan kan betekenen: ‘(passief) in gedachten hebben’, ‘plots in gedachten krijgen, het beeld opgeroepen krijgen van’, ‘overwegen, van plan zijn’, ‘bedacht zijn op, oppassen voor’ of ‘rekening houden met, niet vergeten’. Voorbeelden:

(1) Ik dacht net nog aan je. (‘in gedachten hebben’)

(2a) Hij denkt eraan om naar het buitenland te verhuizen. (‘overwegen’)

(3a) Denk aan het brandgevaar! (‘oppassen voor’)

(4a) Denk je aan de kinderen? (‘rekening houden met, niet vergeten’)

(5a) Denk eraan dat je belastingaangifte voor 16 juli ingediend moet zijn. (‘rekening houden met, niet vergeten’)

Doen denken aan betekent ‘het beeld oproepen van’.

(6) Je kapsel doet me denken aan een ananas. (‘het beeld oproepen van’)

b. Denken over

In combinatie met over betekent denken ‘(actief) nadenken over’, ‘vinden van, een mening hebben over’, maar ook ‘overwegen, van plan zijn’. Voorbeelden:

(7) Denk er nog eens even over. (‘actief nadenken over’)

(8a) Hoe denk je over zijn voorstel? (‘vinden van, een mening hebben over’)

(2b) Hij denkt erover om naar het buitenland te verhuizen. (‘overwegen’)

c. Denken om

Denken om betekent ‘rekening houden met, niet vergeten’, ‘bedacht zijn op, oppassen voor’. Voorbeelden:

(4b) Denk je om de kinderen? (‘rekening houden met, niet vergeten’)

(5b) Denk erom dat je belastingaangifte voor 16 juli ingediend moet zijn. (‘rekening houden met, niet vergeten’)

(3b) Denk om het brandgevaar! (‘oppassen voor’)

d. Denken van

Denken betekent in combinatie met van: ‘vinden van, een mening hebben over’, maar ook ‘verwachten van’. Voorbeelden:

(8b) Wat denk je van zijn voorstel? (‘vinden van, een mening hebben’)

(9) Dat had ik niet van hem gedacht. (‘verwachten van’)

Bijzonderheid

De uitdrukkingen Ik denk er niet aan! en Ik denk er niet over! betekenen ‘ik weiger het absoluut’.

(10) Naar het buitenland verhuizen? Ik denk er niet aan/over!

De uitdrukking Je moet / mag er niet aan denken dat … betekent ‘het zou ver­schrik­ke­lijk, on­voor­stel­baar zijn als dat ge­beur­de’ of ‘het is on­draag­lijk je zo­iets voor te stel­len’.

(11) Je moet / mag er niet aan denken dat het hier oorlog zou zijn.

Naslagwerken

Grote Van Dale (2022); Prisma Voorzetsels (2005), p. 62; Het juiste voorzetsel (1999); Prisma Woordenboek Nederlands XL (online)