Vraag

Is welk correct in de zin: De journalist woonde de rechtszaak bij, welk proces het publieke belang betrof?

Antwoord

Dit bijvoeglijk gebruik van het betrekkelijk voornaamwoord welk(e) is archaïsch. Het komt vooral in formele juridische teksten in Nederland nog voor. In gewoon taalgebruik is het af te raden, en kan beter een andere formulering gebruikt worden.

Toelichting

Het betrekkelijk voornaamwoord welk(e) behoort tot de formele schrijftaal en kan in de eerste plaats zelfstandig worden gebruikt. Bijvoorbeeld: de regels welke in acht moeten worden genomen; personen tegen welke een proces is aangespannen.

Daarnaast kan welk(e) als bijvoeglijk gebruikt betrekkelijk voornaamwoord voorkomen. Zelfstandig gebruikt komt welk alleen in verbogen vorm (welke) voor; bijvoeglijk gebruikt zowel in verbogen vorm (voor de-woorden en meervoud) als in onverbogen vorm (voor het-woorden). Het woord na welk(e) kan gelijk zijn aan het woord waarnaar wordt verwezen, maar meestal wordt een synoniem gekozen. Dit gebruik van welk(e) is typerend voor een archaïsche stijl, en komt in Nederland nog voor in juridische teksten. In algemeen taalgebruik is het af te raden.

(1) Het geschil spitst zich toe op de vraag of belanghebbende het algemeen belang beoogt, welke vraag belanghebbende bevestigend en de inspecteur ontkennend beantwoordt. (archaïsch, schrijftaal)

(2a) De kosten voor eiser worden begroot op € 8020,85, welk bedrag als volgt wordt gespecificeerd. (archaïsch, schrijftaal)

De woordgroep met het bijvoeglijk gebruikte betrekkelijk voornaamwoord welk(e) kan ook verwijzen naar een hele zin of naar iets wat in het gezegde van die zin wordt uitgedrukt.

(4a) Hij verloor de partij kansloos, welke vernedering hij maar moeilijk te boven kon komen. (archaïsch, schrijftaal)

(5a) Hij bleek zeer ondernemend, welke kwaliteit hem in die omgeving goed van pas kwam. (archaïsch, schrijftaal)

Een woordgroep met het bijvoeglijke betrekkelijk voornaamwoord welk(e) kan in de bijzin ook worden voorafgegaan door een voorzetsel.

(6) In dat verband dienen de goede en kwade kansen te worden afgewogen, bij welke afweging de rechter een aanzienlijke mate van vrijheid heeft. (formeel, schrijftaal)

(7) De regering heeft besloten de persvrijheid aan banden te leggen, krachtens welk besluit kritische journalisten de mond wordt gesnoerd. (formeel, schrijftaal)

In veel gevallen kan in plaats van de constructie met het formele welk(e) het aanwijzend of betrekkelijk voornaamwoord die, dat of wat worden gebruikt.

(2b) De kosten voor eiser worden begroot op € 8020,85; dat bedrag wordt als volgt gespecificeerd.

(4b) Hij verloor de partij kansloos; dat was een vernedering die hij maar moeilijk te boven kon komen.

(5b) Hij bleek zeer ondernemend, wat hem in die omgeving goed van pas kwam.

Zie ook

Die / wie (de man – ik het boek gaf)
Hetgeen / wat
Hetwelk
Waarzonder
Welke (de regels -)
Welke / wat voor

Naslagwerken

Grote Van Dale (2015); Van Dale Hedendaags Nederlands (2008); Prisma Handwoordenboek Nederlands (2014); ANS (1997), p. 331-332 of online via de E-ANS online via de E-ANS; Van Dale Taalhandboek Nederlands (2011), p. 236