Vraag

Is de correcte vorm banneling of balling?

Antwoord

De jongere vorm banneling is zonder betekenisverschil correct naast de oudere vorm balling.

Toelichting

De oorspronkelijke vorm van balling (‘iemand die verbannen is, wie het verboden is te verblijven in de streek of het land waar hij vandaan komt’) is banling of banlinc, als persoonsnaam gevormd van de stam van het werkwoord bannen en het achtervoegsel -ling. De n is weggevallen door assimilatie: de klank is aangepast aan en samengevallen met de erop volgende klank [l].

Door deze klankverandering in het woord werd het verband met het werkwoord minder duidelijk. Om dit te herstellen is er opnieuw een afleiding van de stam ban gevormd, nu met -eling (de e is een tussenklank). De nieuwe vorm banneling heeft de oude vorm balling echter niet verdrongen: balling is nog steeds de gebruikelijkste variant.

Met balling zijn enkele afleidingen en samenstellingen gevormd, bijvoorbeeld ballingschap en ballingsoord. Afleidingen met banneling als bannelingschap zijn echter zeldzaam.

Zie ook

Vandalisten / vandalen

Bronnen

Loey, A. van (1970). Schönfelds Historische grammatica van het Nederlands (8e dr.). Zutphen: Thieme. (p. 209)

Naslagwerken

WNT (onder balling, banneling en -ling); Nederlands etymologisch woordenboek (1997); De Vries en De Tollenaere (1997); Grote Van Dale (2005); Woordenlijst (1995); Prisma Stijlboek (1993), p. 33