Vraag

Is Als eerste behandelt de auteur de geschiedenis van het conflict een correcte zin?

Antwoord

Ja, deze zin is correct, maar hij is wel dubbelzinnig. De zin kan afhankelijk van de context twee verschillende betekenissen hebben: ‘het eerste wat de auteur behandelt, is de geschiedenis van het conflict’ of ‘de auteur is de eerste die de geschiedenis van het conflict behandelt’.

Toelichting

De zin Als eerste behandelt de auteur de geschiedenis van het conflict kan betekenen dat de geschiedenis van het conflict het eerste onderwerp is dat de auteur behandelt. In dat geval is als eerste een bijwoordelijke bepaling bij het gezegde behandelt.

De zin kan ook betekenen dat de auteur de eerste persoon is die de geschiedenis van het conflict behandelt. Als eerste wordt dan opgevat als bepaling van gesteldheid bij het onderwerp de auteur en het gezegde van de zin.

Zulke dubbelzinnigheden komen vaker voor als er een als-bepaling in de zin staat.

(1) Duco sprong als eerste in het koude bad.

In (1) kan als eerste betrekking hebben op het onderwerp en het gezegde (Duco was de eerste die sprong), maar ook op in het koude bad (in het koude bad sprong hij het eerst).

(2) Mira heeft hem nog als kind gekend.

In zin (2) kan de bepaling van gesteldheid als kind betrekking hebben op Mira (’toen Mira nog een kind was’), maar ook op hem (’toen hij nog een kind was’).

Als verschillende interpretaties mogelijk zijn en het gebruik van een als-bepaling tot een misverstand kan leiden, kan het best een andere formulering worden gekozen.

(3) Het eerste wat de auteur behandelt, is de geschiedenis van het conflict.

(4) Eerst behandelt de auteur de geschiedenis van het conflict.

(5) De auteur is de eerste die de geschiedenis van het conflict behandelt.

Zie ook

Eerst en vooral
Vooreerst / in de eerste plaats

Bronnen

Wethlij, A. (1997). Waar ik het als eerste over wil hebben. Nederlands van Nu, 45 , 55-58.

Stroop, Jan (2005). Als eerste. Geraadpleegd via http://www.janstroop.nl/oudesite/columns/Alseerste.shtml op 5 maart 2014.

Naslagwerken

ANS (1997), p. 855 of online via de E-ANS online via de E-ANS; Grote Van Dale (2005); WNT