Vraag

Wat is de correcte uitspraak van notoir?

Antwoord

Zowel de Franse uitspraak [nootwaar] als de uitspraak [notoor] is correct. De spelling is altijd notoir.

Toelichting

Het woord notoir (‘algemeen bekend, berucht’) is net als andere woorden die eindigen op -toir ontleend aan het Frans. De lettergreep -toir heeft in algemeen gebruikte zelfstandige naamwoorden als trottoir (‘verhoogd en bestraat voetpad’) en abattoir (‘slachthuis’) een Franse uitspraak: [twaar].

De oi in notoir daarentegen wordt in het Nederlands van oudsher waarschijnlijk uitgesproken als verlengde o. Het lijkt erop dat de uitspraak onder invloed van de spelling notoir na enkele eeuwen opnieuw verfranst is naar [nootwaar], waardoor nu zowel [notoor] als [nootwaar] voorkomt. In Vlaanderen is de uitspraak [notwaar] het gebruikelijkst; in Nederland komt [notoor] vaker voor.

Door die twee uitspraakmogelijkheden bestaat er soms twijfel over de spelling. De correcte schrijfwijze is notoir. Daarnaast komt ook de vorm notoor veel voor, maar dat is niet de officiële spelling.

De meeste bijvoeglijke naamwoorden op -toir zijn beperkt tot formeel, juridisch taalgebruik, bijvoorbeeld: declaratoir (‘verklarend, getuigend’), obligatoir (‘verplichtend, bindend, dwingend’), peremptoir (‘beslissend, definitief’) en preparatoir (‘voorbereidend, voorlopig’). De laatste lettergreep van die woorden kan ook op twee manieren uitgesproken worden: als [toor] of als [twaar].

Zie ook

Beginsel van de etymologie (Leidraad 1.3)
Weergave van uitspraak (algemeen)

Compromis (uitspraak)
Oisterwijk (uitspraak)

Naslagwerken

Grote Van Dale (2005); Uitspraakwoordenboek (2000); WNT; Woordenlijst (2005)