Vraag

Wat is een woordspeling?

Antwoord

Een woordspeling is het bewuste gebruik van een woord of van meerdere woorden in verschillende betekenissen tegelijkertijd. Vaak wordt er een komisch effect mee beoogd.

Toelichting

In de volgende voorbeelden is er telkens sprake van een woordspeling.

(1) De duiker was diep gezonken.

(2) Word bokser: meer kans op slagen. (P. de Poorter)

(3) Freek Vonk gaat naar de haaien.

(4) Sommige mensen hebben hun buik vol van gezond eten.

De voorbeelden (1) en (2) zijn woordspelingen waarbij een lezer de verschillende betekenissen van respectievelijk ‘diep gezonken’ en ‘slagen’ vrijwel onmiddellijk zal herkennen. In voorbeeld (1) gaat het om een duiker die zowel diep in het water is afgedaald (= de letterlijke betekenis) als zedelijk diep gevallen is (= de figuurlijke betekenis); in voorbeeld (2) betreft het een bokser met zowel goede carrièrevooruitzichten als kans op lichamelijk letsel. De voorbeelden (3) en (4) zijn iets subtieler en eisen bij de gemiddelde lezer waarschijnlijk net iets meer inspanning om de dubbele bodem te ontdekken.

Zie ook

Cliché
Eufemisme
Letterlijk

Naslagwerken

Grote Van Dale (2015); Schrijfwijzer (2012), p. 135