Vraag

Wat is correct: een tevergeefse poging of een vergeefse poging?

Antwoord

Correct is: een vergeefse poging. Het bijvoeglijk naamwoord tevergeefs kan niet direct voor een zelfstandig naamwoord staan, vergeefs wel.

Toelichting

Voor een zelfstandig naamwoord kan alleen het bijvoeglijk naamwoord vergeefs gebruikt worden. Vergeefs wordt dan als bepaling bij het zelfstandig naamwoord gebruikt. Het benoemt een eigenschap of kenmerk van het zelfstandig naamwoord dat volgt. Tevergeefs kan niet op deze manier gebruikt worden.

(1) Verschillende avonturiers deden een vergeefse poging om de wereld rond te reizen in een luchtballon.

(2) De partij deed een vergeefs beroep op haar achterban.

(3) Jarenlang leek het vergeefse moeite, maar nu hebben wetenschappers een doorbraak bereikt.

Vergeefs en tevergeefs komen wel allebei voor als naamwoordelijk deel van het gezegde.

(4) De poging van de Amerikanen was vergeefs / tevergeefs.

(5) Uiteindelijk bleken hun waarschuwingen vergeefs / tevergeefs.

(6) Jarenlang leek die moeite vergeefs / tevergeefs.

Vergeefs en tevergeefs kunnen ook beide als bijwoord gebruikt worden. Een bijwoord geeft nadere informatie over de handeling die door het werkwoord wordt uitgedrukt.

(7) Ze probeerde tevergeefs / vergeefs de vallende stapel boeken tegen te houden.

(8) Hij hoopte tevergeefs / vergeefs haar binnenkort terug te zien.

(9) Mollema probeerde nog naar de kopgroep te springen, maar tevergeefs / vergeefs.

Zie ook

Dagdagelijks / dagelijks
Herhaaldelijke / herhaalde
Onverwachtse / onverwachte
Recentelijk / recent
Respectievelijke / respectieve
Stukke / kapotte auto
Voorafgaandelijk / voorafgaand

Bronnen

Renkema, J. (2014). Verwarwoordenboek. Amsterdam: Uitgeverij Boom.

Naslagwerken

Grote Van Dale (2015); Van Dale Hedendaags Nederlands (2006); Woordenlijst (2015)