Vraag

Is gedaan correct gebruikt in de volgende zin: Toen de wedstrijd gedaan was, liep het stadion snel leeg?

Antwoord

Ja, gedaan in de betekenis ‘voorbij, afgelopen’ is standaardtaal in België. Standaardtaal in het hele taalgebied is bijvoorbeeld voorbij, afgelopen of geëindigd.

Toelichting

Om uit te drukken dat een gebeurtenis, handeling of activiteit voorbij of afgelopen is, wordt in de standaardtaal in België vaak gedaan in combinatie met het werkwoord zijn gebruikt. Zeker in de spreektaal is dat heel gewoon.

(1a) De vergadering was vroeger gedaan dan gewoonlijk. [standaardtaal in België]

(2a) Het feest is gedaan, nu allemaal zo snel mogelijk naar huis! [standaardtaal in België]

(3a) De school van Amelie is gedaan om halfvier. [standaardtaal in België]

(4a) Ik kan niet wachten tot de winter gedaan is. [standaardtaal in België]

Standaardtaal in het hele taalgebied zijn onder andere afgelopen, uit, om, voorbij zijn.

(1b) De vergadering was vroeger afgelopen dan gewoonlijk.

(2b) Het feest is afgelopen, nu allemaal zo snel mogelijk naar huis!

(3b) De school van Amelie is uit om halfvier.

(4b) Ik kan niet wachten tot de winter voorbij is.

Ook om uit de drukken dat een handeling voltooid is, wordt in de standaardtaal in België soms gedaan hebben of zijn gebruikt. Standaardtaal in het hele taalgebied zijn klaar, beëindigd, voltooid, af zijn.

(5a) Als je gedaan hebt met de strijk, mag je de woonkamer stofzuigen. [standaardtaal in België]

(5b) Als je klaar bent met de strijk, mag je de woonkamer stofzuigen.

(6a) Als de werkzaamheden aan de ringweg gedaan zijn, zal de ochtendspits hopelijk vlotter verlopen. [standaardtaal in België]

(6b) Als de werkzaamheden aan de ringweg voltooid zijn, zal de ochtendspits hopelijk vlotter verlopen.

De combinaties gedaan zijn met en gedaan met zijn standaardtaal in het hele taalgebied.

(7) Het moet nu maar eens gedaan zijn met dat gezeur!

(8) Ik ben blij dat het eindelijk gedaan is met roken in cafés.

(9) Gedaan met de sneeuwpret, morgen gaat het dooien!

(10) Hij ligt al drie weken in een coma; ik vrees dat het met hem gedaan is.

Naslagwerken

Grote Van Dale (2005); Van Dale Hedendaags Nederlands (2006); Koenen (2006); Woordenboek Correct Taalgebruik (2004), p. 91; Correct Taalgebruik (2006), p. 86; Stijlboek VRT (2003), p. 94; Vlaams-Nederlands woordenboek (2003); Het Witte Woordenboek Nederlands (2007); Prisma Handwoordenboek Nederlands (2009)