Vraag

Wat is correct: een miljoen mensen keek naar de wedstrijd of een miljoen mensen keken naar de wedstrijd?

Antwoord

Zowel de enkelvoudige als de meervoudige persoonsvorm is mogelijk: als de nadruk ligt op het aantal, heeft een miljoen mensen keek de voorkeur; als de nadruk ligt op mensen, is een miljoen mensen keken ook mogelijk.

Toelichting

Miljoen wordt, net als miljard, meestal niet tot de telwoorden gerekend; het is een zelfstandig naamwoord dat het getal aanduidt dat gelijk staat aan 1000 x 1000. Het karakter van zelfstandig naamwoord blijkt uit het feit dat miljoen kan worden voorafgegaan door een lidwoord en een meervoudsvorm heeft. Het behoort tot de categorie van zelfstandige naamwoorden die een rekeneenheid aanduiden en na een bepaald hoofdtelwoord en na hoeveel, zoveel en een paar doorgaans geen meervoudsvorm krijgen, maar enkelvoudig blijven: een paar miljoen (‘enkele miljoenen’; een paar miljoenen is in deze betekenis niet gebruikelijk). Andere voorbeelden van deze categorie zelfstandige naamwoorden zijn euro, kilo, liter, meter en procent.

Miljoen wordt altijd voorafgegaan door een lidwoord of een telwoord en kan dan zonder toevoeging worden gebruikt. Meestal wordt het woord echter gevolgd door een nadere specificatie, uitgedrukt door een ander zelfstandig naamwoord: euro, liter, mensen, slachtoffers enzovoort. Zelfstandige naamwoorden als euro, liter en dergelijke behouden na miljoen, net als na een telwoord, meestal de enkelvoudsvorm. Als het zelfstandig naamwoord meervoudig is, kan de persoonsvorm ook in het meervoud worden gesteld. Voorbeelden:

(1a) Een miljoen euro is uitgeloofd voor degene die de gouden tip weet te geven.

(1b) Een miljoen euro zijn uitgeloofd voor degene die de gouden tip weet te geven. (uitgesloten)

(2a) Een miljoen mensen keek naar de wedstrijd.

(2b) Een miljoen mensen keken naar de wedstrijd.

Bij zinnen als (2a-b) speelt hetzelfde onderscheid een rol als bij de kwestie Een aantal mensen is of Een aantal mensen zijn. Als de nadruk ligt op het aantal, is miljoen de kern van de zelfstandig-naamwoordgroep en staat de persoonsvorm in het enkelvoud (2a). Als de nadruk ligt op het meervoudige zelfstandig naamwoord dat volgt op miljoen (bijvoorbeeld mensen), kan dat als de kern worden opgevat en kan de persoonsvorm in het meervoud staan (2b); miljoen heeft dan meer het karakter van een telwoord dan van een zelfstandig naamwoord.

Zie ook

Aantal (een – mensen waren / was)
Een van de een kwart miljoen / een van de kwart miljoen
Procent (tien – werkt / werken in deeltijd)
Tal van mensen komt / komen
Twee en een halve maand is / zijn verstreken
Twee derde van de studenten bleken / bleek
Zo’n zeven miljoen Japanners beoefent / beoefenen kendo

Naslagwerken

ANS (1997), p. 1145-1146 of online via de E-ANS online via de E-ANS; Taalbaak 20.5