Vraag

Is er een verschil in betekenis tussen de zinnen Hij heeft drie keer meer postzegels dan ik en Hij heeft drie keer zoveel postzegels als ik?

Antwoord

Nee. In beide gevallen bezit de ene persoon het drievoudige van het aantal postzegels van de andere.

Toelichting

In het dagelijkse taalgebruik betekent drie keer meer dan voor de meeste taalgebruikers hetzelfde als drie keer zoveel als of ‘maal drie’. Gewone taal volgt niet altijd strikt rekenkundige principes/logica.

(1) Annelies heeft vier keer meer knikkers dan ik! Zij heeft er acht en ik heb er maar twee. Dat is niet eerlijk.

(2) Een auto kost de overheid drie keer meer dan hij opbrengt. Een auto brengt ongeveer acht euro per honderd kilometer op, maar kost wel gemiddeld vierentwintig euro per honderd kilometer.

(3) Seppe heeft vijf keer meer postzegels dan Kobe. Kobe heeft er honderd, maar Seppe heeft er wel vijfhonderd.

Vanuit een rekenkundig standpunt zou drie keer meer kunnen worden opgevat als vier keer zoveel: drie keer de genoemde hoeveelheid plus de genoemde hoeveelheid. De ene persoon zou dan bijvoorbeeld twintig postzegels hebben en de andere tachtig (20 + (3 x 20)).

Als in een bepaalde context verwarring kan ontstaan, is het aan te bevelen om de constructie drie/vier/vijf keer zoveel als te gebruiken. De combinatie drie/vier/vijf keer meer dan is evenwel niet fout.

In plaats van twee keer zoveel wordt ook de variant dubbel zoveel gebruikt.

(4) Twitteraars hebben twee keer zoveel / dubbel zoveel ruimte gekregen voor hun tekstberichten: 280 tekens in plaats van 140.

Half zoveel betekent ‘de helft van het oorspronkelijke getal’. Deze betekenis is wél anders dan die van de combinatie met meer, want een half keer meer betekent ‘de helft van het oorspronkelijke getal erbij’.

(5a) Voor de chocoladecake heb je een half keer meer boter nodig dan voor de appelcake. Voor de appelcake is maar 100 gram nodig, voor de chocoladecake 150 gram.

(5b) Voor de chocoladecake heb je half zoveel boter nodig als voor de appelcake. Voor de appelcake is 100 gram nodig, voor de chocoladecake maar 50 gram.

Bijzonderheid

De combinatie eens zoveel betekent ’twee keer zoveel’.

(6) Hij at eens zoveel appels in de maand augustus als ik er at tijdens de zomer. Hij at er dertig, en ik maar vijftien.

Zie ook

Dan / als (driemaal zo groot -)
Groter als / dan
Niets anders als / dan
Zoveel of meer als / dan

Naslagwerken

Grote Van Dale (2015); Taal-top-100 (2017), p. 163