Vraag

Wat is correct: Wat is de reden dat hij vertrokken is of Wat is de reden waarom hij vertrokken is?

Antwoord

De beide formuleringen zijn correct.

Toelichting

Als er op een zelfstandig naamwoord een bijzin volgt, is dat meestal een betrekkelijke bijzin. Zo’n bijzin kan worden ingeleid door een betrekkelijk voornaamwoord (bv. die, dat), een betrekkelijk bijwoord (bv. waar, toen, wanneer) of een betrekkelijk voornaamwoordelijk bijwoord (bv. waarheen, waarvan). De hier opgesomde elementen verwijzen naar het zelfstandig naamwoord en hebben zelf een zinsdeelfunctie (bijvoorbeeld van lijdend voorwerp of bijwoordelijke bepaling) in de bijzin.

(1) Het leven dat hij nu leidt, is niet lang vol te houden.   

(2) Ooit wil ze terugkeren naar het land waar ze geboren is.

(3) Ik heb net een film gezien waarvan jij ongetwijfeld ook zult houden.

Sommige zelfstandige naamwoorden kunnen ook een nabepaling hebben in de vorm van een bijzin met een onderschikkend voegwoord (meestal dat of of). Doorgaans betreft het zelfstandige naamwoorden die naar vorm en betekenis overeenkomst vertonen met een werkwoord, zoals de vraag, het verwijt, de hoop, de vrees, het besef. De voegwoorden dat en of hebben alleen een verbindende functie en geen duidelijke betekenis. Ze wijzen niet terug naar het zelfstandig naamwoord waar ze op volgen.

(4)  De vraag of geld gelukkig maakt, houdt hem niet meer bezig.

(5)  Na de mededeling dat hij niet in het team paste, werd hem gevraagd op te stappen.

Reden is een zelfstandig naamwoord dat zowel door het onderschikkend voegwoord dat als door het betrekkelijk voornaamwoordelijk bijwoord waarom gevolgd kan worden. Er is geen betekenisverschil tussen de beide constructies.

(6a) Gebrek aan tijd is de reden waarom ik met de cursus gestopt ben.

(6b) Gebrek aan tijd is de reden dat ik met de cursus gestopt ben.

Zie ook

Dat / waarin (de periode -)
Die / dat (de maanden – je afwezig was)
Elke keer als / dat

Naslagwerken

ANS (1997), p. 870-874 of online via de E-ANS online via de E-ANS