Vraag

Is casussen de correcte meervoudsvorm van casus?

Antwoord

Ja. In de oorspronkelijke taal, het Latijn, blijft casus (‘geval’ of ‘naamval’) in het meervoud onveranderd. In het Nederlands is bij dit leenwoord naast de meervoudsvorm casus ook de vernederlandste vorm casussen in gebruik gekomen.

Toelichting

Het Latijnse woord casus behoort tot een groep zelfstandige naamwoorden die in het meervoud onveranderd blijven. Het heeft dus in tegenstelling tot de meeste andere woorden op -us geen meervoud op -i: het is niet casi, maar casus. In het Nederlands is het gebruik van dit leenwoord goeddeels beperkt gebleven tot ‘geleerd’ taalgebruik waarin ook de Latijnse meervoudsvorm casus is overgenomen.

In de taalkunde wordt casus gebruikt als grammaticale term met de betekenis ‘naamval’: de casus obliqui zijn de ‘verbogen naamvallen’. In juridisch taalgebruik komt casus voor in vaste verbindingen als casus belli (‘onmiddellijke aanleiding tot oorlog’), maar ook in de betekenis ‘praktijkgeval’ (t.w. ‘concreet geval in de rechtspraak’): Het begrip ‘aansprakelijkheid’ werd aan de hand van casus uitgelegd. In de betekenis ‘praktijkgeval’ (t.w. ‘concreet ziektegeval’) is het ook gebruikelijk in de taal van medici.

Daarnaast wordt casus ook wel in bredere kring gebruikt. De vernederlandste vorm op -en kan worden verklaard uit de behoefte om onderscheid te maken tussen enkel- en meervoud en de onbekendheid met de onveranderde meervoudsvorm casus.

Bijzonderheid

Verbogen vormen van casus komen voor in enkele vaste verbindingen, bijvoorbeeld in casu (‘in dit, het onderhavige geval’) en casu quo (‘in welk geval’, ‘zo nodig’, ‘of’).

In de betekenis ‘praktijkgeval’ wordt tegenwoordig in plaats van casus vaker het via het Engels ontleende case (meervoud cases) gebruikt, ook in samenstellingen als casestudy (‘intensieve bestudering van één praktijkgeval’), casestory (‘voorgeschiedenis van iemands geval’) en testcase (‘proefproces’, ‘proefgeval’).

Zie ook

Catalogussen / catalogi
Centrums / centra, museums / musea
Collegae / collega’s
Datums / data
Quotums / quota / quota’s
Scampi / scampi’s
Valuta / valuta’s

Naslagwerken

Woordenlijst (2015); Grote Van Dale (2005)