Vraag

Wat is correct: tweedehandse auto’s, tweedehands auto’s of tweedehandsauto’s?

Antwoord

Al deze mogelijkheden zijn correct. Het gebruikelijkst zijn tweedehands auto’s en tweedehandsauto’s. Er is geen betekenisverschil tussen de drie varianten; de betekenis is telkens ‘auto’s die bij aankoop niet nieuw meer zijn’.

Toelichting

Tweedehands is een bijvoeglijk naamwoord met als betekenis ‘al gebruikt door iemand anders, niet nieuw meer’. In combinatie met een zelfstandig naamwoord schrijven we bijvoeglijke naamwoorden meestal los.

Bijvoeglijke naamwoorden krijgen in het algemeen een buigings-e als:

 – er een de-woord op volgt: een tweedehandse auto, tweedehandse kleding;

 – er een meervoud op volgt: tweedehandse boeken, tweedehandse spullen;

 – er een het-woord op volgt én het bijvoeglijk naamwoord voorafgegaan wordt door het, dit, dat, een bezittelijk voornaamwoord of een vooropgeplaatste genitief: dat tweedehandse design, hun tweedehandse autootje, Stiens tweedehandse jurkje.

Tweedehands is echter een bijzonder geval: het blijft vaak onverbogen in de bovenstaande gevallen. De onverbogen vormen zijn zelfs gebruikelijker dan die met buigings-e: de tweedehands auto, tweedehands spullen, hun tweedehands autootje enzovoort.

Tweedehands wordt ook vaak als eerste lid in samenstellingen gebruikt om aan te geven dat het in het tweede lid genoemde niet nieuw is: tweedehandsauto, tweedehandskleren enzovoort. Er is geen betekenisverschil tussen de schrijfwijze in twee woorden (tweedehands auto) en de aaneengeschreven vorm (tweedehandsauto). In de praktijk lijkt er wel een tendens te zijn om tweedehands los te schrijven als er een (lang) samengesteld woord op volgt; veelgebruikte en relatief korte combinaties worden gemakkelijker aaneengeschreven. Bijvoorbeeld: tweedehands kinderkleding versus tweedehandskleding.

In twee gevallen worden combinaties met tweedehands altijd aaneengeschreven:

– Als tweedehands betrekking heeft op de ’tweedehandshandel’, zoals in tweedehandsboekhandel, tweedehandsmarkt, tweedehandszaak. Een tweedehandsmarkt is geen markt die tweedehands is, maar een markt voor tweedehandsspullen.

– In samenstellingen zoals tweedehandsspeelgoedbeurs, waarbij tweedehands betrekking heeft op het woord dat erop volgt, en niet op het laatste deel van de samenstelling. In tweedehandsspeelgoedbeurs slaat tweedehands dus op speelgoed en niet op beurs: tweedehandsspeelgoed + beurs.

Zie ook

Woordgroep of samenstelling? (Leidraad 6.8)
Combinaties met eerstegraads, tweedehands, derderangs (algemeen)
Verbogen / onverbogen bijvoeglijk naamwoord zonder betekenisverschil (algemeen)

Benedictijner abdij / benedictijnerabdij / benedictijnenabdij
Fulltime medewerker / fulltime-medewerker / fulltimemedewerker
Online winkel / online-winkel / onlinewinkel

Naslagwerken

Grote Van Dale (2005); Van Dale Hedendaags Nederlands (2008); Koenen (2006); Woordenlijst (2015); Het Witte Woordenboek Nederlands (2007); Prisma Handwoordenboek Nederlands (2009)