Vraag

Wanneer komt er een -s- in woorden met beheer(s)- (als eerste lid)?

Antwoord

Als het eerste lid de stam van beheren is – wat meestal het geval is – , kunt u de samenstelling zowel met als zonder tussen-s schrijven, bijvoorbeeld beheer(s)overeenkomst, beheer(s)maatschappij, beheer(s)systeem. Als met het eerste lid de stam van beheersen wordt bedoeld, is alleen beheers- mogelijk, bijvoorbeeld beheerssysteem (in de betekenis ‘een systeem om iets te beheersen’).

Toelichting

De basisregel voor het gebruik van de tussen-s in samenstellingen is dat een samenstelling een tussen-s krijgt als tussen de delen een s wordt gehoord. Op grond van uitspraakvariatie hebben veel samenstellingen dus twee gelijkwaardige spellingen: een met en een zonder tussen-s.

In samenstellingen als beheersovereenkomst, beheersmaatschappij en beheerssysteem heeft het eerste lid bijna altijd de betekenis van het werkwoord beheren: ‘een overeenkomst / een maatschappij / een systeem om iets te beheren’. Woorden met beheer als eerste lid komen zowel met als zonder tussen-s voor: beheer(s)overeenkomst, beheer(s)maatschappij, beheer(s)systeem.

Woorden als beheerssysteem zijn in principe dubbelzinnig omdat ook samenstellingen mogelijk zijn met de stam van het werkwoord beheersen als eerste lid. Deze dubbelzinnigheid is in de praktijk meestal niet problematisch omdat het eerste lid bijna altijd de betekenis van het werkwoord beheren heeft. Als er toch verwarring tussen beide werkwoorden zou kunnen ontstaan, kunt u in samenstellingen systematisch de vorm zonder tussen-s schrijven als u het werkwoord beheren bedoelt. Als het eerste lid verband houdt met het werkwoord beheersen, zijn ook samenstellingen met het zelfstandig naamwoord beheersing mogelijk: beheersingsgraad, beheersingssysteem, beheersingsmechanisme.

Zie ook

Samenstelling of afleiding met of zonder tussenletter -s- (Leidraad 10)
Tussenklanken in samenstellingen van zelfstandige naamwoorden (algemeen)

Cultuurbeleidplan / cultuurbeleidsplan
Eensgezinswoning / eengezinswoning
Herstelmelding / hersteldmelding
Rechtstaat / rechtsstaat
Verkavelingaanvraag / verkavelingsaanvraag
Welkomsgeschenk / welkomstgeschenk

Naslagwerken

Woordenlijst (2015)