Vraag

Wat is het verschil tussen gerechtelijk, rechtelijk en rechterlijk?

Antwoord

Gerechtelijk betekent ‘uitgaand van het gerecht, betrekking hebbend op het gerecht, behorend tot het gerecht’.

Rechterlijk (met r voor -lijk) betekent ‘betrekking hebbend op de rechter, op de rechtspleging’.

Rechtelijk betekent ‘volgens het recht, juridisch’. Het komt vrijwel alleen voor in samenstellingen die een bepaald rechtsgebied aanduiden, bijvoorbeeld strafrechtelijk.

Toelichting

Gerechtelijk betekent ‘uitgaand van het gerecht, betrekking hebbend op het gerecht, behorend tot het gerecht’. Het woord is een afleiding van het zelfstandig naamwoord gerecht.

(1) Het gerechtelijk onderzoek in deze zaak is vergevorderd.

(2) De verdachten worden gerechtelijk vervolgd.

(3) Het Gerechtelijk Wetboek beschrijft de rechtsgang in België.

(4) Het gerechtelijk arrondissement Antwerpen is een van de vijf arrondissementen in het gerechtelijk gebied Antwerpen.

(5) In België bestaat de gerechtelijke politie; in Nederland is dat de recherche.

(6a) Tegen een gerechtelijk vonnis kun je cassatie aantekenen.

(7a) Vooringenomenheid en een tunnelvisie kunnen tot gerechtelijke dwalingen leiden.

Rechterlijk (met r voor -lijk) betekent ‘betrekking hebbend op de rechter, op de rechtspleging’. Het woord is een afleiding van het zelfstandig naamwoord rechter.

(6b) Tegen een rechterlijk vonnis kun je cassatie aantekenen.

(7b) Vooringenomenheid en een tunnelvisie kunnen tot rechterlijke dwalingen leiden.

(8) Ze moesten op rechterlijk bevel alle gegevensbestanden verwijderen.

(9) De rechterlijke macht is onafhankelijk van de wetgevende en uitvoerende macht.

Rechtelijk betekent ‘volgens het recht, juridisch’; dit woord is afgeleid van het zelfstandig naamwoord recht. Het komt vrijwel alleen voor in samenstellingen die een bepaald rechtsgebied aanduiden, en in enkele vaste woordcombinaties.

(10) Het ministerie streeft naar meer afstemming tussen bestuursrechtelijke en strafrechtelijke handhaving.

(11) Dat bureau is gespecialiseerd in staatsrechtelijke en civielrechtelijke zaken.

(12) Vanwege de rechtelijke aard van de vraag verwijzen wij u door naar een jurist.

Gerechterlijk komt ook af en toe voor (bijvoorbeeld in de combinatie het gerechterlijk onderzoek) maar dat woord is niet correct. Gerechterlijk is een contaminatie van gerechtelijk en rechterlijk.

Naslagwerken

Grote Van Dale (2005); Van Dale Hedendaags Nederlands (2006); Prisma handwoordenboek Nederlands (2014)