Vraag

Is het correct om twee voorzetsels achter elkaar te gebruiken, zoals in kunstgras voor in de tuin?

Antwoord

Ja, kunstgras voor in de tuin is correct. De voorzetsels tot, van en voor kunnen voor een ander voorzetsel staan.

Toelichting

Een voorzetselgroep bevat meestal maar één voorzetsel, één achterzetsel (een voorzetsel dat achter een zelfstandig naamwoord geplaatst wordt) of een combinatie van één voorzetsel en één achterzetsel: in de tuin, de tuin in, door de tuin heen.

In één voorzetselgroep kunnen soms twee voorzetsels achter elkaar staan. Er is dan in feite sprake van een tweede voorzetselgroep binnen een andere voorzetselgroep: de voorzetselgroep in de tuin maakt in het voorbeeld bovenaan deel uit van de grotere voorzetselgroep voor in de tuin. Het eerste voorzetsel is in deze gevallen altijd tot, van of voor.

(1) Vijfduizend militairen marcheerden tot aan het Malieveld.

(2) De gasten vierden feest tot in de late uurtjes.

(3) De master is bedoeld voor studenten van buiten Europa.

(4) De woningen dateren nog van voor de oorlog.

(5) Is er wel een koekje voor bij de koffie?

(6) Ik heb iets lekkers voor op brood meegebracht.

Er zijn ook zinnen met twee voorzetsels achter elkaar waarin het eerste voorzetsel niet tot, van of voor is. Het tweede voorzetsel hoort dan bij een bepaling die iets zegt over een zelfstandig naamwoord dat volgt. In zin (8a) zegt met sneeuw en ijs bedekte bijvoorbeeld iets over bergen. Omdat het eerste voorzetsel (in zin (8a) langs) ook bij het zelfstandig naamwoord hoort, is er sprake van een soort tangconstructie, die soms als stilistisch minder fraai wordt ervaren – zeker als de bepaling vrij lang is. In dat geval kan het raadzaam zijn om de bepaling in een bijzin achter het zelfstandig naamwoord te plaatsen.

(7a) In 2009 publiceerde hij een bundel met door hem gehouden toespraken.

(7b) In 2009 publiceerde hij een bundel met toespraken die hij heeft gehouden.

(8a) Wandel moeiteloos langs met sneeuw en ijs bedekte bergen.

(8b) Wandel moeiteloos langs bergen die bedekt zijn met sneeuw en ijs.

Bijzonderheid

In bijvoorbeeld onder in de kast en achter op de fiets lijken ook twee voorzetsels achter elkaar te staan, maar hier zijn onder en achter bijwoorden – net als boven en vlak in boven op de kast en vlak bij de school.

Zie ook

Boven aan de brief / bovenaan de brief
Vlakbij / vlak bij de school

Naslagwerken

ANS: Adpositieconstituenten; Handboek Stijl (2009), p. 138-139; Stijlwijzer (1996), p. 64