Vraag

Wat is correct: Ik laat hun een opdracht uitvoeren of Ik laat hen een opdracht uitvoeren?

Antwoord

Correct is: Ik laat hen een opdracht uitvoeren. Hen is volgens de traditionele schoolregel de vorm voor een lijdend voorwerp.

Toelichting

In de zin Ik laat hen een opdracht uitvoeren betekent laten ‘veroorzaken, bewerkstelligen, ervoor zorgen dat’ of ’toelaten/toestaan’. Het lijdend voorwerp bij laten is hen een opdracht uitvoeren.

De zin is te parafraseren als ‘Ik zorg ervoor dat zij een opdracht uitvoeren.’ Aan die parafrase is goed te zien dat hen in hen een opdracht laten uitvoeren het impliciete onderwerp van uitvoeren is (een opdracht is het lijdend voorwerp bij uitvoeren).

Deze constructie wordt aci-constructie genoemd. ‘Aci’ is een afkorting van ‘accusativus cum infinitivo’, een Latijnse term die aangeeft dat er in een zin een lijdend voorwerp (zinsdeel in de accusativus) met (‘cum’) een infinitief (‘infinitivus’) gecombineerd wordt, waarbij die infinitief weer een eigen lijdend voorwerp kan hebben. Andere voorbeelden zijn zin (1) en (2).

(1) We horen haar een prachtig lied zingen.

(2) We zagen hen op het terrasje zitten.

In zin (1) is haar en in zin (2) hen de accusativus die met de gecursiveerde infinitief gecombineerd wordt. In zin (1) is een prachtig lied het lijdend voorwerp bij zingen. Ook bij laten komt deze constructie veelvuldig voor.

(3) Laat hen dan het antwoord presenteren.

(4) Zij oefende met alle zangers om hen de juiste klank onder de knie te laten krijgen.

(5) Ik liet haar de prijs in ontvangst nemen.

(6) Laat hen dat maar doen!

Volgens de traditionele schoolregel is hen de correcte vorm voor het lijdend voorwerp (de accusativus).

Bijzonderheid

Niet alle zinnen met laten hebben een aci-constructie. Combinaties zoals laten zien, laten horen en laten weten, kunnen met een meewerkend voorwerp gecombineerd worden; volgens de traditionele schoolregel is hun de juiste vorm voor het meewerkend voorwerp. Hun is dan te parafraseren als ‘aan hen’.

(7) Ik laat hun zien dat ik de baas ben. (‘aan hen’)

(8) Ze liet hun horen hoe mooi dat stuk gezongen werd. (‘aan hen’)

(9) Het bedrijf moet hun laten weten dat de persoonsgegevens vier jaar lang opgeslagen worden. (‘aan hen’)

Zie ook

Hen / hun (algemeen)

Hen, hun / ze (verwijzing naar personen)
Laat ons / laten we

Bronnen

Onze Taal (2010) Grammatica geregeld. Den Haag: Sdu uitgevers.

Naslagwerken

ANS (1997), p. 967 of online via de E-ANS online via de E-ANS en p. 1015 e.v. of online online